Co to jest udar mózgu i jakie są jego przyczyny? Udar mózgu to obumarcie części tego narządu wskutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Wyróżnia się dwa główne typy udaru: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny Udar niedokrwienny (ok. 4/5 przypadków udaru mózgu) powstaje wtedy, gdy tętnica zaopatrująca jakąś część mózgu w krew staje się niedrożna, tzn. krew nie przepływa przez nią lub przepływa z ilości niewystarczającej, aby komórki mózgu otrzymały jej tyle, ile potrzebują. Najczęstszą przyczyną zwężenia lub zatkania tętnicy jest miażdżyca. Tak zwane blaszki miażdżycowe (składające się głównie z cholesterolu odkładającego się w ścianie naczynia krwionośnego) stopniowo narastają i coraz bardziej zwężają światło tętnicy, aż w końcu dochodzi do jej całkowitego zablokowania, zwykle wskutek powstania zakrzepu krwi w miejscu zwężenia (wówczas przepływ krwi nagle ustaje). Inną, częstą przyczyną zatkania tętnicy jest jej zator, czyli zablokowanie przez skrzeplinę powstałą w sercu (np. w czasie migotania przedsionków albo na powierzchni zmienionych chorobowo lub sztucznych zastawek serca, bądź w lewej komorze serca po zawale) lub, sporadycznie, w żyłach kończyn – u osób, u których istnieje drożne połączenie między prawym i lewym przedsionkiem serca (tzw. przetrwały otwór owalny). Zator może też wystąpić, gdy fragmenty pękniętej blaszki miażdżycowej, np. w tętnicach szyjnych, odrywają się, docierają z prądem krwi do tętnicy mózgowej i ją zatykają. Kiedy doszło do samoistnego udrożnienia tętnicy, zanim niedokrwione komórki mózgu zostały nieodwracalnie zniszczone, mamy do czynienia z „niedoszłym” udarem – napadem przemijającego niedokrwienia mózgu. Udar krwotoczny Udar krwotoczny (ok. 1/5 przypadków udaru) powstaje w wyniku pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie (potocznie: wylew), wskutek czego krew nie dociera do tkanki mózgowej w obszarze zaopatrywanym przez pękniętą tętnicę. Krew wydostająca się z uszkodzonego naczynia niszczy okoliczną tkankę nerwową i powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, co zaburza czynność całego mózgu (a nie tylko komórek w miejscu udaru). Udary krwotoczne dzieli się na krwotoki śródmózgowe (uszkodzone naczynie znajduje się wewnątrz mózgu) i krwotoki podpajęczynówkowe (uszkodzone naczynie znajduje się na powierzchni mózgu, a krew gromadzi się między mózgiem a otaczającą go ochronną błoną, zwaną oponą pajęczą). Główną przyczyną krwotoku śródmózgowego jest wieloletnie nadciśnienie tętnicze, powodujące powstawanie tzw. mikrotętniaków (poszerzeń małych tętnic), których ściany są podatne na pęknięcie. Krwotok podpajęczynówkowy zwykle jest spowodowany pęknięciem większego tętniaka lub naczyniaka, będącego skutkiem wrodzonej wady ściany naczynia. Udary krwotoczne są zwykle cięższe niż udary niedokrwienne, częściej kończą się śmiercią lub znaczną niepełnosprawnością, a możliwości ich leczenia są bardziej ograniczone. Jak często występuje udar mózgu? W krajach rozwiniętych każdego roku na udar mózgu zapadają 2 na 1000 osób w populacji ogólnej, ale aż 10 na 1000 osób po 65. roku życia. Udar niedokrwienny występuje najczęściej u osób starszych, natomiast udar krwotoczny zdarza się nierzadko w młodym wieku, jeśli przyczyną są wady budowy ściany tętnic. Jak się objawia udar mózgu? Objawy udaru zależą od tego, jaka część mózgu została uszkodzona. Zatkanie tętnicy doprowadzającej krew do niewielkiego obszaru mózgu powoduje zazwyczaj niewielkie objawy, ale jeśli w tym obszarze znajdują się życiowo ważne struktury (np. ośrodki odpowiedzialne za krążenie krwi i oddychanie, w pniu mózgu), to następstwa ich niedokrwienia mogą być bardzo poważne. Najczęstsze objawy udaru to: osłabienie mięśni twarzy, przejawiające się np. opadnięciem kącika ust po jednej stronie; osłabienie (niedowład) kończyny górnej lub dolnej, albo i górnej i dolnej po tej samej stronie ciała (ale po przeciwnej stronie niż ognisko udaru); chory ma trudności w poruszaniu kończyną, a w skrajnych przypadkach nie może nią wykonać żadnego ruchu; niekiedy towarzyszy temu uczucie drętwienia połowy ciała lub jakiegoś obszaru w obrębie jednej połowy ciała; zaburzenia widzenia, takie jak podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, a nawet całkowitą utratę widzenia (najczęściej w jednym oku); osłabienie mięśni języka i gardła, co może się ujawnić trudnościami w połykaniu i mówieniu; chory może się krztusić w czasie jedzenia, a jego mowa staje się niewyraźna i trudna do zrozumienia (tzw. dyzartria); zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów – ruchy chorego nagle stają się niezgrabne, potyka się, upuszcza przedmioty, ma trudności w ubieraniu się; nagły, bardzo silny ból głowy – zwłaszcza w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego; zaburzenia lub utrata przytomności – rozległy udar (znacznej części lub szczególnie ważnych części mózgu) może sprawić, że chory staje się senny, trudno go rozbudzić, mówi nieskładnie, nie wie, gdzie się znajduje i co się z nim dzieje, albo całkowicie traci przytomność. Objawy mogą się nasilać, a następnie, w ciągu kilku lub kilkunastu godzin, częściowo lub całkowicie ustępować, po czym ponownie się nasilać. Jeżeli objawy ustąpią całkowicie przed upływem 24 godzin, to rozpoznaje się napad przemijającego niedokrwienia mózgu. Do około 1/3 udarów dochodzi w czasie snu, a chory stwierdza objawy po przebudzeniu. Co robić w razie wystąpienia objawów? Każdy udar mózgu, nawet z niewielkimi objawami, jest stanem zagrożenia życia i wymaga jak najszybszego leczenia w szpitalu, najlepiej na tzw. oddziale udarowym, wyspecjalizowanym w opiece nad chorymi z udarem. Dotyczy to także napadu przemijającego niedokrwienia mózgu (nawet krótkotrwałego), ponieważ bardzo często poprzedza on o kilka godzin lub dni udar mózgu. Komórki mózgu są bardzo wrażliwe na niedotlenienie i zaczynają umierać już po 4 minutach od wystąpienia udaru. Wielu chorych kwalifikuje się do leczenia, które może odwrócić lub znacznie ograniczyć skutki udaru, pod warunkiem, że leczenie to zostanie zastosowane nie później niż 3 godziny od początku udaru. Liczy się zatem każda sekunda i najważniejsze, co można i należy zrobić, podejrzewając udar mózgu u siebie lub innej osoby, to jak najszybciej zadzwonić po pogotowie ratunkowe. Jak najszybsze dotarcie do szpitala może uratować życie lub uchronić przed ciężką niepełnosprawnością. Nie wolno czekać, aż objawy same ustąpią, próbować się kontaktować ze swoim lekarzem rodzinnym, przyjmować jakichkolwiek leków ani jechać do szpitala samemu lub czekać na podwiezienie przez kogoś innego. Jak lekarz ustala diagnozę udaru mózgu? Lekarz rozpoznaje udar mózgu na podstawie stwierdzonych objawów oraz obrazu tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego głowy. Niezwłocznie wykonane obrazowanie techniką tomografii komputerowej pozwala rozróżnić udar niedokrwienny i krwotoczny (co ma znaczenie dla sposobu leczenia – zob. niżej) oraz ustalić, czy chory nie ma obrzęku mózgu lub innych zmian wymagających specjalnego postępowania. W początkowym okresie udaru najczęściej nie widać jeszcze, jak duży obszar mózgu uległ uszkodzeniu. Pokaże to dopiero tomografia komputerowa wykonana po kilku dniach i tygodniach (dlatego często badanie to wielokrotnie się powtarza). Jeszcze dokładniej obszar udaru można ocenić w badaniu techniką rezonansu magnetycznego. Wykonuje się także inne badania, takie jak ultrasonografia tętnic szyjnych, echokardiografia i arteriografia tętnic mózgowych oraz badania krwi. Służą one ustaleniu przyczyny udaru mózgu. Jakie są sposoby leczenia udaru mózgu? Początkowe leczenie ma celu zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych. Lekarz może zdecydować np. o podłączeniu kroplówki (w celu podawania leków lub uzupełniania płynów i substancji odżywczych), podaniu tlenu do oddychania przez maskę (w celu zwiększenia zaopatrzenia mózgu w tlen) lub podłączeniu respiratora, tj. urządzenia wspomagającego oddychanie (jeżeli chory ma trudności z oddychaniem). Jeżeli od początku udaru (pojawienia się pierwszych objawów) upłynęło mniej niż 3 godziny (a w szczególnych przypadkach nawet do 6 godzin), możliwe jest zastosowanie tkankowego aktywatora plazminogenu (tPA, alteplazy) – leku rozpuszczającego zakrzep zatykający tętnicę. Takie leczenie upośledza jednak ogólną krzepliwość krwi i wiąże się z ryzykiem krwawienia. Stosuje się je wyłącznie u chorych z udarem niedokrwiennym. Alteplazy nie można więc zastosować w przypadku udaru krwotocznego ani u chorych, którzy niedawno przebyli zabieg chirurgiczny (mógłby wystąpić krwotok z rany). Jeżeli jednak tętnica pozostaje zatkana dłużej niż kilka godzin, niedotlenione komórki mózgu ulegają nieodwracalnym zmianom i obumierają. Leczenie tkankowym aktywatorem plazminogenu nie jest już wówczas przydatne. Należy pamiętać, że początek udaru określa się jako ostatni punkt czasowy, kiedy pacjent na pewno był zdrowy (tzn. nie miał objawów udaru). Ponieważ w około jednej trzeciej przypadków do udaru dochodzi w czasie snu, w chwili, gdy chory zauważa objawy (po obudzeniu się), bywa już często za późno na podjęcie leczenia tkankowym aktywatorem plazminogenu (wiadomo jedynie, że pacjent na pewno był zdrowy poprzedniego dnia przed pójściem do łóżka). Jeśli chory nie otrzymał alteplazy, to lekarz zwykle zleca aspirynę (kwas acetylosalicylowy), a niekiedy heparynę. W przypadku udaru krwotocznego nie stosuje się wymienionych wyżej leków. Jeśli wylew krwi spowodował niebezpieczny wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, konieczny bywa zabieg neurochirurgiczny. Gdy przyczyną krwawienia śródczaszkowego jest naczyniak mózgu, to czasami wykonuje się zabieg wewnątrznaczyniowy. Nie potwierdzono skuteczności tzw. leków neuroprotekcyjnych w leczeniu udaru mózgu, nie ma więc uzasadnienia dla ich stosowania. Gdy tylko stan chorego się ustabilizuje, konieczna jest odpowiednia pielęgnacja chorego – w zależności od występujących zaburzeń neurologicznych np. odpowiednie żywienie, zapobieganie odleżynom – oraz intensywna rehabilitacja (zob. niżej). Zabiegi te mają podstawowe znaczenie w ograniczeniu niepełnosprawności po udarze mózgu. W początkowym okresie udaru u chorego nieprzytomnego lub mającego porażone kończyny rehabilitacja polega na odpowiednim układaniu i zmianach pozycji ciała w celu zapobieżenia odleżynom i przykurczom. W miarę poprawy stanu chorego program rehabilitacji jest stopniowo rozszerzany o ćwiczenia fizyczne i zabiegi fizjoterapeutyczne, poprawiające sprawność ruchową i ogólne samopoczucie pacjenta. Chorego przygotowuje się do siadania w łóżku i chodzenia. U chorych z niedowładem kończyn potrzebna może być nauka chodzenia z pomocą chodzika lub laski oraz ćwiczenia poprawiające sprawność palców ręki. U niektórych chorych skutkiem udaru może być afazja, czyli trudności w mówieniu lub rozumieniu mowy spowodowane uszkodzeniem ośrodka mowy w mózgu. Chory cierpiący na afazję może mieć trudności w nazywaniu przedmiotów, nie może sobie przypomnieć imion znajomych osób lub nie potrafi właściwie budować zdań. Pomocą chorym z afazją służy logopeda. Leczenie rehabilitacyjne rozpoczęte w ostrym okresie udaru może być później kontynuowane na specjalistycznym oddziale rehabilitacji neurologicznej. Celem pobytu na takim oddziale jest terapia zajęciowa i nauka funkcjonowania w życiu codziennym oraz przystosowanie do pracy zawodowej pomimo ewentualnych ograniczeń wynikających z zaburzeń neurologicznych pozostałych po udarze. Pokonanie trudności emocjonalnych ułatwia psychoterapia. Pomocy udzielają też stowarzyszenia chorych. Czy jest możliwe całkowite wyleczenie udaru mózgu? Chory z udarem niedokrwiennym, który odpowiednio wcześnie otrzymał alteplazę, ma bardzo duże szanse na całkowite ustąpienie zaburzeń neurologicznych. U większości chorych, którzy doznali udaru mózgu, zwłaszcza tych, którzy nie otrzymali alteplazy, zaburzenia neurologiczne z upływem czasu częściowo się zmniejszają, ale zwykle nie ustępują całkowicie. Komórki mózgu, które obumarły, już się nie zregenerują, ale nie wszystkie niedotlenione komórki ulegają nieodwracalnemu uszkodzeniu. Wiele z nich po początkowym „szoku”, jakim był dla nich udar, są zdolne na nowo podjąć swoją pracę. Ponadto, dzięki tzw. plastyczności mózgu, niektóre komórki są w stanie częściowo przejąć funkcję komórek, które zginęły. Plastyczność mózgu jest zazwyczaj tym większa, im młodszy jest chory. W odzyskiwaniu utraconej sprawności bardzo pomaga rehabilitacja odpowiednio dostosowana do potrzeb chorego. Nawet pomimo najlepszej opieki medycznej umiera około 1/3 chorych, którzy doznali udaru (1/2 chorych z udarem krwotocznym), co sprawia, że udar mózgu jest trzecią pod względem częstości przyczyną zgonów, po nowotworach i chorobach serca. Wielu chorych do końca życia cierpi z powodu ciężkiej niepełnosprawności, niejednokrotnie mając ograniczony kontakt z otoczeniem i wymagając stałej opieki innych osób. Najczęściej dotyczy to chorych, których stan od początku udaru był bardzo ciężki (np. wskutek zatkania dużej tętnicy, doprowadzającej krew do dużej części mózgu). Co należy robić po zakończeniu leczenia? Po zakończeniu leczenia w szpitalu kontynuuje się odpowiednią rehabilitację. Opiekę w domu nad niepełnosprawnym chorym po udarze mózgu omówiono w tekście „Opieka nad chorym w domu”. Ponadto lekarz będzie dążył do usunięcia przyczyny udaru, aby zapobiec wystąpieniu kolejnego udaru w przyszłości. Przede wszystkim konieczne jest skuteczne leczenie chorób, które zwiększają zagrożenie udarem mózgu, czyli nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, hipercholesterolemii (czyli dużego stężenia cholesterolu we krwi). Obejmuje ono, oprócz przyjmowania odpowiednich leków, właściwą dietę, aktywność fizyczną i niepalenie tytoniu (zob. odpowiednie rozdziały). Jeśli nie została usunięta przyczyna powstawania skrzeplin w sercu, co grozi kolejnymi zatorami mózgowymi (zob. wyżej), to chory do końca życia powinien przyjmować leki hamujące krzepnięcie krwi, tzw. doustne antykoagulanty. Jeśli przyczyną udaru było zwężenie tętnicy szyjnej, lekarz może uznać za wskazane poszerzenie zwężenia za pomocą cewnika wprowadzonego do tętnicy i wszczepienie w miejscu zwężenia tzw. Stentu, w celu utrzymania dobrego przepływu krwi. Niekiedy w celu udrożnienia tętnicy wykonuje się operację nazywaną endarterektomią szyjną. Każdy chory po udarze niedokrwiennym lub napadzie przemijającego niedokrwienia mózgu, jeśli nie musi przyjmować leku hamującego krzepliwość krwi (zob. wyżej), powinien zażywać lek hamujący czynność płytek krwi – aspirynę, klopidogrel lub tiklopidynę (wybór leku należy do lekarza). Co robić, aby uniknąć zachorowania? Zapobieganie udarom mózgu u osób zdrowych (tzw. profilaktyka pierwotna) polega na zapobieganiu chorobom zwiększającym zagrożenie udarem (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca) oraz na wczesnym ich wykrywaniu i skutecznym leczeniu.

Udar mózgu jest bardzo niebezpieczny i dlatego tak ważne jest, jak najszybsze zgłoszenie się do lekarza. Może on doprowadzić nawet do śmierci, ale też bardzo często jest przyczyną różnych niepełnosprawności. Kolejne napady udarowe sprawiają, że pogłębia się niepełnosprawność ruchowa, językowa i intelektualna. W związku z tym liczy się każda minuta i gdy tylko pojawią się jakieś objawy udaru, to nie należy zwlekać z wezwaniem karetki to jest udar mózgu?Udarem mózgu określa się nagłe pojawienie się mniej lub bardziej nasilonych objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu, czego przyczyną są zaburzenia krążenia się udary:niedokrwienne, niedokrwiennyUdar niedokrwienny występuje częściej niż udar krwotoczny, a do jego powstawania dochodzi wtedy, gdy tętnica, która zaopatruje jakąś część mózgu w krew zaczyna być niedrożna. To z kolei oznacza, że krew nie może przez nią przepływać albo przepływa w małej ilości, która nie wystarcza do tego, aby komórki mózgu otrzymały tyle krwi, ile będzie im najczęstszą przyczyną, z powodu której dochodzi do zatkania lub zwężenia tętnicy jest miażdżyca. Tutaj są tzw. blaszki miażdżycowe, które składają się głównie z cholesterolu i one stopniowo narastają. W związku z tym coraz bardziej zwęża się światło tętnicy i w ostateczności powoduje to jej całkowite zablokowanie. Jest to związanie, np. powstawaniem zakrzepu krwi w tym miejscu, w którym dochodzi do przyczyną zatkania tętnicy może być również zator. Polega to na zablokowaniu za pomocą skrzepliny, która powstaje w sercu albo też może być w żyłach kończyn, a więc u tych chorych, którzy mają drożne połączenia pomiędzy prawym i lewym przedsionkiem serca. Taki zator może również powstać wtedy, gdy jakiś fragment pękniętej blaszki miażdżycowej odrywa się, a potem razem z prądem krwi dociera do tętnicy mózgowej, a następnie zatyka krwotocznyPojawia się znacznie rzadziej niż udar niedokrwienny, a powstaje w związku z pęknięcie ściany tętnicy mózgowej, następnie krew wylewa się poza naczynie i w związku z tym nie dociera do tkanki mózgowej w tym obszarze, w którym jest zaopatrywany przez pękniętą tętnicę. Z kolei ta krew, która wylała się z uszkodzonego naczynia, powoduje, że zostaje zniszczona okoliczna tkanka nerwowa i sprawia, że wzrasta ciśnienie wewnątrz czaszki, a to zaburza pracę całego krwotoczne można podzielić na:krwotoki śródmózgowe – gdzie uszkodzone naczynie będzie znajdowało się wewnątrz mózgu; przyczyną takiego krwotoku jest wieloletnie nadciśnienie tętnicze, a to przyczynia się do powstawania tzw. mikrotętniaków, których ściany są podatne na pęknięcia;krwotoki podpajęczynówkowe – gdzie uszkodzone naczynie będzie znajdowało się na powierzchni mózgu, natomiast krew zacznie się gromadzić między mózgiem a ochronną błoną, która go otacza i nazywana jest oponą pajęczą; do tego krwotoku dochodzi w wyniku pęknięcia większego tętniaka albo naczyniaka, który powstał w związku z wrodzoną wadą ściany udaru mózguWśród głównych przyczyn udaru mózgu wyróżnia się:miażdżycę;nadciśnienie tętnicze;zatory mózgu pochodzenia sercowego, a szczególnie migotanie tym udar może również pojawić się, ale o wiele rzadziej, w związku z przebiegiem innych chorób, zapalnych tętnic,kolagenoz,sarkoidozy,policytemii,przy stosowaniu środków ryzyka pojawienia się udaruCzynniki ryzyka pojawienia się udaru można podzielić na czynniki niepodlegające aktywnej prewencji oraz czynniki podlegające aktywnej prewencji. Do tych pierwszych zalicza się: płeć (udar częściej występuje u mężczyzn), wiek (gdzie ryzyko udaru zwiększa się dwukrotnie, co dziesięć lat), rasa, czynniki genetyczne, czyli występowanie udarów w rodzinie, przebyty incydent TIA albo przebyty czynniki podlegające aktywnej prewencji dzieli się na:pewne – cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, migotanie przedsionków, hipercholesterolemia albo nieprawidłowy lipidogram, hiperhomocystenemia, nadużywanie alkoholu, zaburzenia krzepnięcia oraz bezobjawowe zmiany zwężające tętnic szyjnych i kręgowych;prawdopodobne – otyłość, mała aktywność fizyczna, niewłaściwa dieta, niedobór potasu, hormonalna terapia zastępcza, doustne środki antykoncepcyjne, migrena, infekcje oraz złe warunki udaru mózguZarówno objawy udaru krwotocznego, jak i niedokrwiennego są podobne niestety nie da się na podstawie obrazu klinicznego odróżnić te dwa typy udarów. Objawy te są głównie związane z lokalizacją ogniska uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym. Do najczęstszych objawów ogniskowych zalicza się:niedowład połowiczy;izolowane niedowłady kończyny górnej lub dolnej;zaburzenia mowy w zakresie rozumienia i tworzenia mowy, czyli afazja oraz mowa niewyraźna, czyli dyzartria;zaburzenia widzenia o typie połowicznym;niedowłady w zakresie nerwów czaszkowych, np. opadanie kącika ust;połowicze zaburzenia czucia;zaburzenia równowagi;zawroty jeszcze wyróżnić typowe zespoły kliniczne objawów, które zależą od zakresu unaczynienia tętnicy, która właśnie została zajęta procesem chorobowym. Do tych podstawowych zespołów objawów zalicza się:zespół tętnicy szyjnej wewnętrznej,zespół tętnicy środkowej mózgu,zespół tętnicy tylnej mózgu,zespół tętnicy podstawnej,zespół tętnicy typowym objawem, który towarzyszy udarowi mózgu jest gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego. Prawdopodobnie jest to reakcja obronna w układzie krążenia, aby można było utrzymać odpowiedni przepływ mózgowy. Jednak może również świadczyć o wzmożonym ciśnieniu śródczaszkowym albo o uszkodzeniu pnia mózgu. Poza tym często przy udarze pojawiają się także zaburzenia rytmu serca i hiperglikemia. Troszkę inaczej jest przy krwawieniu podpajęczynówkowym, gdzie najpierw pojawia się silny ból głowy z zaburzeniami świadomości. Tym objawom może towarzyszyć skok ciśnienia i zespół oponowy. Rzadziej pojawiają się uszkodzenia nerwów czaszkowych, a u ¼ występują napady padaczkowe. Ponad to w pierwszej fazie takiego krwawienia rzadko pojawiają się objawy przy udarzeTakie najważniejsze zasady postępowania w przypadku podejrzenia udaru to:szybkie rozpoznanie objawów, które wskazują na rozpoznanie udaru;natychmiastowe wezwanie pogotowia ratunkowego;transport do odpowiedniego szpitala;szybkie i prawidłowe rozpoznanie udaru;leczenie w takim szybkim rozpoznaniu objawów może pomóc test FAST, w którym ocenie podlegają trzy najczęstsze objawy wskazujące na udar mózgu, a są to:osłabienie mięśni twarzy,osłabienie mięśni kończyny górnej,zaburzenia udaru mózguJeśli od początku udaru, czyli pojawienia się pierwszych objawów minęło trzy godziny (a czasami nawet i sześć), to można zastosować tkankowy aktywator plazminogenu (TPA, alteplazy). Jest to lek, który rozpuszcza zakrzep zatykający tętnicę. Jednak leczenie to sprawia, że zostaje upośledzona ogólna krzepliwość krwi i wiąże się to z ryzykiem krwawienia. Lek ten można zastosować tylko u chorych z udarem niedokrwiennym, a to oznacza, że nie wolno go stosować przy udarze krwotocznym i u tych osób, którzy niedawno mieli jakiś zabieg chirurgiczny, ponieważ mogłoby dojść do krwotoku z natomiast tętnica jest zatkana dłużej niż kilka godzin, to niedotlenione komórki w mózgu ulegają nieodwracalnym zmianom, a następnie obumierają. Wtedy podawanie wymienionego wcześniej leku nie ma sensu. Kiedy chory nie otrzymał tego leku, to lekarz może mu zlecić aspirynę, a czasami udarze krwotocznym nie stosuje się tych leków. Jeśli podczas wylewu krwi doszło do wzrostu ciśnienia wewnątrz czaszki, to konieczny może być zabieg neurochirurgiczny. Natomiast, gdy przyczyną takiego krwawienia śródczaszkowego jest naczyniak mózgu, to czasami lekarze wykonują zabieg stan chorego już się ustabilizuje, to trzeba zadbać o jego pielęgnację, np. odpowiednia dieta, zapobieganie odleżynom czy też intensywna rehabilitacja. Takie zabiegi pozwolą znacznie ograniczyć niepełnosprawność po jest również potrzebna pomoc logopedy, gdy skutkiem udaru jest afazja, czyli trudności w mówieniu i rozumieniu mowy, co jest spowodowane uszkodzeniem ośrodka mowy w mózgu.

Fot. / Opublikowano: 11:09Aktualizacja: 00:23 Udar mózgu to stan zagrażający życiu, dlatego przy jego podejrzeniu należy zapewnić choremu bezpieczeństwo i jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe. Objawy świadczące o udarze mózgu mogą mieć różne nasilenie, jednak najczęściej są dość udar niedokrwienny może przyczynić się do powstania niedowładu mięśni twarzy lub kończyny górnej, drętwienia, problemów z widzeniem i chodzeniem. Co to jest udar mózgu, kto jest narażony na jego wystąpienie i jak rozpoznać objawy alarmowe? Udar mózgu – definicja Udar mózgu – statystykiUdar mózgu – czynniki ryzyka Udar mózgu – rodzaje i przyczyny Udar mózgu – objawy alarmowe Udar mózgu – objawy Udar mózgu – leczenie Czy można zapobiec udarowi mózgu? Udar mózgu – definicja Zgodnie z definicją udar to nagłe, ogniskowe, naczyniopochodne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, które prowadzi do zaburzenia czynności mózgu. Stan ten utrzymuje się powyżej 24 godzin, skutkuje niewydolnością krążenia krwi i śmiercią komórek nerwowych. Rozpoznaje się go u pacjentów z widocznymi w badaniach obrazowych ogniskami zawałowymi. Jeśli w ciągu doby ustąpia ogniskowe objawy neurologiczne, a badania neuroobrazowe nie uwidocznią ogniska niedokrwiennego, u chorych stwierdza się przemijający napad niedokrwienia mózgu (transient ischemic attack – TIA). W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję: Odporność Naturell Czosnek Max Bezzapachowy, 90 kapsułek 17,39 zł Zdrowie umysłu, Odporność, Good Aging, Energia, Beauty Wimin Zestaw z głębokim skupieniem, 30 saszetek 139,00 zł Odporność Estabiom Baby, Suplement diety, krople, 5 ml 28,39 zł Odporność Bloxin Żel do jamy ustnej w sprayu, 20 ml 25,99 zł Odporność Naturell Uromaxin + C, 60 tabletek 15,99 zł Udar mózgu – statystyki Udar mózgu to bardzo poważny problem medyczny. Rocznie pojawia się on u 177/100 tys. mężczyzn i 125/100 tys. kobiet w Polsce, a w skali Europy wykrywany jest u 1,1 mln mieszkańców. Udar stanowi jedną z głównych przyczyn śmiertelności – w Europie z powodu chorób naczyń mózgowych umiera ok. 100 000 osób rocznie. Aż 80% wszystkich przypadków stanowi udar niedokrwienny mózgu. Jak wynika z obserwacji, zapadalność na udar mózgu jest wyższa u mężczyzn niż u kobiet. Udar mózgu – czynniki ryzyka Prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu zwiększa się wraz z wystąpieniem czynników ryzyka udaru takich jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze krwi, wysoki poziom cholesterolu LDL i triglicerydów, dyslipidemia palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu otyłość, przewlekły stres, choroby serca, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, szczególnie przez kobiety powyżej 35 roku życia. Udar mózgu – rodzaje i przyczyny Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje udaru mózgu: Udar niedokrwienny serca. Stanowi 4/5 wszystkich przypadków udarów. Powstaje w wyniku zamknięcia tętnicy i zmniejszenia dopływu krwi do mózgu. Przyczynia się do niego miażdżyca tętnic szyjnych i kręgowych, udar zatokowy spowodowany nadciśnieniem tętniczym, zatory związane z migotaniem przedsionków i wadami zastawkowymi oraz zaburzenia kurczliwości i układowe zapalenia naczyń. Udar krwotoczny, określany też jako wylew krwi do mózgu. Jest skutkiem wieloletniego nadciśnienia tętniczego, które przyczynia się do tworzenia się mikrotętniaków. Inną przyczyną udaru krwotocznego jest pęknięcie tętniaka lub naczyniaka powstałych w wyniku wad wrodzonych. Udar mózgu – objawy alarmowe Objawy udaru mózgu mogą pojawić się nagle i być niebezpieczne w skutkach, jeśli nie zostanie udzielona szybka pomoc. Warto je znać, by wiedzieć, kiedy zareagować – czas jest w tym przypadku niezwykle istotnym czynnikiem. Do pierwszych objawów udaru mózgu, nazywanych też objawami przepowiadającymi należą: porażenie nerwu twarzowego, asymetria twarzy (np. opadanie kącika ust, powieki) osłabienie/niedowład kończyny górnej lub dolnej, zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy, zaburzenia równowagi, nagły, silny ból głowy. Należy pamiętać, że, nawet jeśli takie objawy nie są bardzo nasilone, po czym dochodzi do ich ustąpienia, nie należy ich bagatelizować. Ustąpienie symptomów może świadczyć o tym, że doszło do mini udaru czy przemijającego incydentu niedokrwiennego. Charakterystyczne objawy miniudaru to osłabienie mięśni, trudności w mówieniu, zawroty glowy, omdlenia. Statystycznie w ciągu miesiąca od incydentu udarowego może dojść do wystąpienia poważnego udaru. Dlatego też niewielkie nasilenie objawów należy traktować jako sygnał alarmowy, że w układzie krążenia mózgu dzieje się coś złego. Objawy typowe dla udaru mózgu można łatwo rozpoznać. U chorego dochodzi do nagłego wykrzywienia twarzy i porażenia połowiczego. Jeśli poprosimy poszkodowanego o uśmiechnięcie się, nie będzie mógł tego zrobić, dostrzeżemy też opadający kącik ust. W przypadku prośby o uniesienie ramienia, chory nie wykona w pełni wykonać tego polecenia ze względu na osłabienie mięśni. Utrudniona będzie też rozmowa – usłyszymy nieadekwatne odpowiedzi na pytania. Czasem pojawiają się też nietypowe objawy udaru mózgu takie jak: ruchy mimowolne, izolowane zaburzenia świadomości oraz zespoły nerwów obwodowych. W zależności od tego, jaka tętniczka uległa zamknięciu, takie będą objawy udaru niedokrwiennego, ponieważ każda część mózgu odpowiada za inne funkcje. Jeśli uszkodzeniu uległa tętniczka doprowadzająca krew do półkul mózgowych, może pojawić się niedowład kończyny czy ograniczenie mimiki twarzy po jednej stronie ciała. Ponadto uszkodzeniu mogą ulec obszary odpowiedzialne za czucie, czyli dojdzie do zniesienia czucia bądź nieprawidłowych wrażeń czuciowych jak drętwienia czy osłabienia. Oczywiście nie tylko miejsce, w jakim doszło do uszkodzenia komórek mózgowych ma znaczenie, ale także rozległość obszaru niedokrwienia, czyli średnica tętnicy jaka uległa zamknięciu. Jeśli dotyczy to niewielkich tętniczek, może dojść zaledwie do mini udaru mózgu, którego objawy są lżejsze, czy też przemijającego epizodu niedokrwiennego. Poważniejsze objawy mają miejsce zazwyczaj przy zajęciu tętnic większego kalibru. Poza zaburzeniami ruchu i czucia, w mózgu mogą ulec uszkodzeniu obszary odpowiedzialne za mowę. Afazja, czyli całkowite upośledzenie mowy, najczęściej towarzyszy niedowładowi kończyny górnej po stronie prawej w przypadku osób praworęcznych lub po stronie lewej u leworęcznych. Wśród innych objawów udaru niedokrwiennego mózgu wyróżnia się także zaburzenia widzenia. Objawy związane z niedokrwieniem móżdżku to przede wszystkim zaburzenia równowagi. Niedokrwienie lewej półkuli móżdżku skutkuje przewracaniem się chorego na stronę lewą. W przypadku prawej półkuli odwrotnie. Poza zaburzeniami równowagi pojawiają się także wymioty i zawroty głowy. Udar krwotoczny zazwyczaj daje takie same objawy jak udar niedokrwienny, choć jest rzadszy. Ma jednak cięższy przebieg. Częściej niż w udarze niedokrwiennym pojawia się nagły ból głowy, jak również pojawiają się inne niespecyficzne objawy jak zaburzenia rytmu serca, zaburzenia świadomości, niewydolność serca. Udar mózgu może również objawiać się zaburzeniami emocji, czy pojawieniem się napadów padaczkowych. Udar mózgu – leczenie Kiedy pojawią się objawy udaru mózgu, oznacza to, że tkanka mózgowa uległa uszkodzeniu. Bardzo ważne jest podjęcie szybkiej interwencji (do 3 godzin), ponieważ w przeciwnym razie deficytowe objawy neurologiczne ulegają utrwaleniu i dużo trudniej o rehabilitację i przywrócenie sprawności choremu. Objawy i skutki udaru mózgu są zależne nie tylko od tego, jak szybka będzie interwencja, ale również od tego, jaki obszar mózgu został objęty obszarem niedokrwienia. Pierwsza pomoc przy objawach udaru mózgu, bez względu na to, jakie jest nasilenie objawów klinicznych, wymaga jak najszybszego wezwanie pogotowia ratunkowego. Im mniejsza zwłoka, tym większe prawdopodobieństwo, że chory trafi na oddział udarowy i zostanie zastosowane właściwe leczenie, mające na celu maksymalne ograniczenie szkód, jakie wywołał udar mózgu. Po przybyciu na miejsce, ratownik medyczny ocenia się podstawowe funkcje życiowe pacjenta i podaje sól fizjologiczną. Po przyjeździe do szpitala określa się, jaki rodzaj udaru mózgu nastąpił i wdraża leczenie farmakologiczne. Aby utrzymać prawidłową pracę serca, podaje się leki inotropowe (dobutaminę, dopaminę, noradrenalinę) oraz kontroluje utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. W ostrej fazie udaru konieczne może być podanie cewnika donosowego lub maski tlenowej, a także dożylnego podania płynów. Pacjent po udarze mózgu przebywa w szpitalu średnio 7-12 dni. Ile żyje się po udarze mózgu? Niestety ok. 30% chorych umiera w ciągu 3 miesięcy po incydencie udarowym, a wielu pacjentów, którzy przeżyli wymaga stałej lub częściowej pomocy w codziennych czynnościach. Czy można zapobiec udarowi mózgu? Większości udarów mózgu można zapobiec prowadząc zdrowy tryb życia. Przede wszystkim należy rzucić palenie i ograniczyć spożycie alkoholu. Ważna jest codzienna aktywność fizyczna i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. W diecie nie powinno znajdować się dużo soli, dlatego pacjentom mówi się, że po udarze nie wolno im jeść konserw, produktów wędzonych, słonych przekąsek, dań typu fast food iproduktów bogatych w tłuszcze nasycone. Korzystnie na organizm wpływa za to jedzenie dużej ilości warzyw i owoców oraz produktów pełnoziarnistych. W jadłospisie nie powinno zabraknąć też orzechów i nasion. Zobacz także Bibliografia: Małgorzata Wiszniewska i wsp., „Postępowanie w udarze mózgu. Skrót Wytycznych Grupy Ekspertów Sekcji Chorób Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Neurologicznego z 2012 roku”, Polski Przegląd Neurologiczny, 2012, tom 8, nr 4. „Udary mózgu – rosnący problem w starzejącym się społeczeństwie”, Raport Instytutu Ochrony Zdrowia., Warszawa 2016. Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. lek. Agnieszka Widera Jestem absolwentką Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Po studiach rozpoczęłam staż w Szpitalu Miejskim w Żorach. Ukończyłam też wiele dodatkowych kursów z zakresu dietetyki klinicznej, odżywiania kobiet w ciąży i dzieci, dietetyki w kosmetologii i dietetyki sportowej. Zobacz profil Podoba Ci się ten artykuł? Powiązane tematy: Polecamy

Udary mózgu znajdują się w czołówce przyczyn zgonów w Polsce. Szacuje się, że gwałtowny wzrost liczby chorych na nadciśnienie tętnicze przyczyni się do dalszego zwiększania odsetka zgonów i kalectwa wynikających z udaru mózgu. W naszym kraju udary niedokrwienne i krwotoczne (potocznie określane jako „wylew”) stanowią czwartą najczęstszą przyczynę utraty zdrowia, czy też życia w zdrowiu u osób po 40. roku życia, ponieważ częstym skutkiem przebytego udaru jest niepełnosprawność. Szacuje się, że liczba chorych doznających udaru mózgu w Polsce sięga nawet 90 tysięcy rocznie. Udaru najczęściej doświadczają osoby, które nie kontrolują swojego stanu zdrowia, nie wiedzą, że chorują na nadciśnienie tętnicze lub lekceważą tę jednostkę chorobową, mają miażdżycę lub niedostatecznie kontrolowaną cukrzycę. Udar mózgu stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia, dlatego musi być traktowany priorytetowo. Podejrzenie udaru mózgu wymaga natychmiastowej pomocy specjalistycznej. Rokowania dla pacjenta z udarem pogarszają się wówczas, gdy objawy udaru mózgu są niezauważone bądź lekceważone przez wiele godzin. Najczęstsze objawy udaru to: bełkotliwa mowa opadnięty kącik ust asymetryczna twarz porażenie połowicze (niedowład) kończyny górnej i/ lub dolnej brak kontaktu słowno-logicznego zawroty głowy bóle głowy zaburzenia czucia W tej jednostce chorobowej bardzo liczy się czas od rozpoznania pierwszych objawów do: wezwania pogotowia, zabezpieczenia pacjenta, pilnego transportu do jednostki referencyjnej. Jednostka referencyjna dla pacjenta z udarem to szpital, który jest w stanie wykonać konkretną procedurę medyczną przy działaniach odpowiedniego specjalisty. Udar mózgu zwany jest również zawałem mózgu. Wyróżniamy dwa główne typy udaru: Udar niedokrwienny Udar krwotoczny (potocznie określany jako „wylew”) Jak powstaje udar niedokrwienny? Udar niedokrwienny ma miejsce wówczas, gdy zamknięte lub zwężone światło naczynia krwionośnego w mózgu powoduje krytyczne niedokrwienie konkretnego obszaru centralnego układu nerwowego. W takim zdarzeniu do określonych obszarów mózgu nie docierają tlen ani substancje odżywcze i tam właśnie obumierają neurony. Sytuację tę można odwrócić poprzez szybką interwencję medyczną i tak zwaną trombolizę, czyli rozpuszczenie skrzepliny za pomocą leków, co przywraca przepływ krwi w zamkniętym naczyniu. Najlepszy czas dla pacjenta to interwencja w przeciągu pierwszych 4-5 godzin. Interwencję trombolizy wykonuje się również w późniejszych godzinach, jeśli zyski z takiej procedury przeważają nad ryzykiem powikłań. Wówczas można rozszerzyć „okno dla trombolizy” nawet do 6 godzin od wystąpienia pierwszych objawów udaru. Jest też nowa metoda postępowania przy udarze niedokrwiennym, tak zwana trombolektomia mechaniczna. W tym przypadku skrzepy z naczyń mózgowych usuwane są nie za pomocą leków, a niedokrwienne stanowią około 80% przypadków udarów to jest udar krwotoczny? Mianem udaru krwotocznego określa się sytuację, gdy pęka naczynie krwionośne i następuje wylew krwi do mózgu. Tworzy się krwiak, który uciska mózg. W tym typie udaru, poprzez ucisk dochodzi do mechanicznego uszkodzenia neuronów, im większy krwiak, tym większe zniszczenie struktur mózgu. W przypadku dużych krwiaków tworzą się obrzęki mózgu, które bardzo źle rokują. Działaniem ratunkowym jest mechaniczne odbarczenie krwiaka. Udar krwotoczny to efekt pęknięcia naczynia wewnątrz mózgu lub tętniaka (krwotok podpajęczynówkowy). Udary krwotoczne są zdecydowania rzadsze od udarów niedokrwiennych, stanowią 15-20 proc. przypadków, mają natomiast gorsze rokowania. Objawy udaru bez udaru Dość częstą sytuacją jest epizod przemijającego ataku niedokrwienia mózgu (transient ischemic attack – TIA). Jest to przemijający epizod neurologiczny, w którym nie dochodzi do udaru, a pojawiają się objawy wskazujące na udar, jak na przykład zaburzenia mowy, niedowład, bądź porażenie połowiczne. Objawy po kilkunastu minutach się cofają. Taka sytuacja również wymaga transportu do szpitala, diagnostyki oraz konsultacji neurologicznej. Komu grozi udar mózgu? Czynniki ryzyka wystąpienia udaru mózgu: palenie papierosów złe nawyki żywieniowe (miażdżyca) brak aktywności fizycznej praca w stresie, brak odpoczynku nadciśnienie tętnicze cukrzyca miażdżyca naczyń krwionośnych otyłość nadużywanie alkoholu przebyty udar bądź przemijający atak TIA migotanie przedsionków zmiany zakrzepowo-zatorowe Czynniki ryzyka takie jak palenia papierosów nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca znacząco zwiększają prawdopodobieństwo powstania udaru mózgu. Natomiast predyspozycje genetyczne, wg szacunków, stanowią tylko około 10% ryzyka udaru mózgu. Badania pokazują, że ryzyko udaru mózgu wzrasta siedmiokrotnie w ciągu pierwszej doby od zażycia kokainy. Podejrzewa się także, że udarom sprzyja palenie marihuany. U prawie połowy badanych użytkowników marihuany, którzy doznali epizodu udaru niedokrwiennego, nastąpiło to wskutek istotnego zwężenia średnicy tętnic wewnątrzczaszkowych. Jak chronić się przed udarem mózgu? Choroby układu krążenia, do których zalicza się udar mózgu w największym stopniu zależą od trybu życia. Aby zminimalizować ich ryzyko zaleca się: Stosowanie odpowiedniej diety, bogatej w nienasycone kwasy tłuszczowe, w szczególności omega-3 Dbanie o aktywność fizyczna, plan minimum to 10 000 kroków każdego dnia Unikanie stresu Regularny odpoczynek U palaczy – rzucenie palenia Właściwa dieta oraz umiarkowana, regularna aktywność fizyczna pozawalają utrzymać prawidłową masę ciała, zmniejszają prawdopodobieństwo otyłości oraz związanej z nią cukrzycy typu 2. W zapobieganiu udarom kluczowe znacznie ma także prawidłowe leczenie chorób podstawowych tj.: migotanie przedsionków, nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia cukrzyca Pierwsza pomoc przy udarze Udar to walka z czasem. Im szybciej choremu zostanie udzielona pomoc, tym większe są jego szanse na przeżycie oraz powrót do sprawności. W przypadku osoby przytomnej: Jeśli podejrzewasz u kogoś udar mózgu, niezwłocznie zadzwoń do dyspozytora medycznego (999 lub 112.) Bardzo ważne jest jak najszybsze wezwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego. W żadnym wypadku nie wolno czekać, aż objawy same ustąpią. Jeśli jest to możliwe, w czasie oczekiwania na karetkę, wykonaj pomiar ciśnienia tętniczego. Informacja o wartościach ciśnienia będzie cenna dla lekarza zbierającego wywiad. Czekając na pomoc ułóż pacjenta na boku z udrożnionymi drogami oddechowymi. Jeśli pojawią się wymioty asekuruj głowę, by nie doszło do zachłyśnięcia. Nie podawaj żadnych leków, nie unoś nóg chorego do góry. Nie zostawiaj pacjenta samego. W przypadku osoby nieprzytomnej: Najpierw sprawdź oddech. Jeśli jest obecny utrzymuj pacjenta leżącego na boku z drożnymi drogami oddechowymi. Brak oddechy należy koniecznie zgłosić dyspozytorowi medycznemu a następnie rozpocząć uciski klatki piersiowej (zgodnie z wytycznymi dyspozytora). Obowiązkowe są tylko uciski klatki piersiowej, oddechy są dobrowolne i wymagają przeszkolenia oraz zabezpieczenia w maseczkę do wentylacji usta-usta. Jeśli jesteś sam i zauważyłeś u siebie takie objawy, jak: brak możliwości wypowiedzenia słowa, zawroty głowy, silne bóle głowy, zaburzenia równowagi, czy też porażenie lub niedowład połowy części ciała, niezwłocznie znajdź pomoc bądź samodzielnie wezwij pogotowie ratunkowe. Czas do przyjazdu karetki – co robić? Zamknij zwierzęta, otwórz drzwi oraz postaraj się usprawnić ewakuację pacjenta. Ciągi komunikacyjne powinny być jak najbardziej drożne. Dla ekipy pogotowia ratunkowego bardzo ważne są podstawowe informacje: ostatni posiłek choroby i uczulenia leki, które przyjmuje pacjent, szczególnie leki rozrzedzające krew książeczka pomiaru ciśnień i glikemii telefon do rodziny celem ewentualnego pogłębienia wywiadu przez neurologa U osób starszych, bądź przewlekle chorych bardzo dobrze sprawdza się kartka, na której spisane są najważniejsze informacje: choroby pacjenta przyjmowane leki uczulenia i alergię kontakt telefoniczny do rodziny. Informacje te będą bardzo przydatne przy wszystkich jednostkach chorobowych oraz w stanach nagłych, które dotykają pacjenta.

Przejdź do zawartości StartPoznaj NeuroAiD™Efektywność NeuroAiD™Rehabilitacja po udarze mózguOpinieBaza wiedzyBezpłatne konsultacje w zakresie udaru mózguKup NeuroAiD™StartPoznaj NeuroAiD™Efektywność NeuroAiD™Rehabilitacja po udarze mózguOpinieBaza wiedzyBezpłatne konsultacje w zakresie udaru mózguKup NeuroAiD™ Jak wyjść z afazji po udarze mózgu? Udar mózgu ma zazwyczaj bardzo poważne konsekwencje zdrowotne. Jednym z podstawowych problemów jest afazja, a więc utrata możliwości mowy. Wychodzenie z afazji bywa trudne i przede wszystkim dość długotrwałe, a kluczową rolę odgrywa profesjonalna rehabilitacja, w tym terapia logopedyczna. Afazja po udarze mózgu – przykre statystyki Jednym z najczęściej występujących następstw udaru mózgu jest afazja. Ponad 70% udarowców cierpi z powodu afazji, która może mieć różny charakter. Najczęściej będzie to niewyraźna mowa, a ponadto trudności w zrozumieniu słów wypowiadanych przez inną osobę, braki w słownictwie, nieumiejętność budowania poprawnych gramatycznie zdań, kłopot z zapamiętywaniem czy też problemy z wychwyceniem i zrozumieniem ironii, żartu bądź metafory. Terapia afazji powinna zacząć się praktycznie od razu – im wcześniej zacznie się ćwiczenia, tym większa szansa na całkowite przywrócenie zdolności mowy i rozumienia. Jednak badania przeprowadzone w 2016 roku przez fundację Udar Mózgu pokazały, że tylko 54% chorych współpracowało z neurologopedą w trakcie pobytu w szpitalu. Co więcej, jedynie połowa udarowców korzysta z terapii po wyjściu ze szpitala. Aż 60% z nich musi płacić za terapię z własnej kieszeni, więc spotkania terapeutyczne odbywają się zdecydowanie zbyt rzadko – 1/3 ma zajęcia raz w tygodniu, a pozostali dwa razy w miesiącu. Różne rodzaje afazji Udar mózgu często powoduje zaburzenia mowy, które mają charakter afazji bądź dyzartrii. W tym drugim przypadku pacjent nie zostaje pozbawiony myślenia, a jedynie artykulacji oraz krótszej fazy wydechu. Przejawia się to mową bełkotliwą, a także skróconym oddechem. W wyniku tego chory może się krztusić przy spożywaniu pokarmów. Jeżeli dochodzi do tzw. anartrii, to nie tylko wydobycie jakiegokolwiek dźwięku okazuje się niemożliwe, ale również połykanie. Konieczne wtedy jest założenie sondy ułatwiającej podawanie pokarmów. Należy przy tym podkreślić, że udarowiec jest w stanie komunikować się z innymi za pomocą pisma. Kiedy zaś dochodzi do afazji, to poza samymi problemami z mówieniem mamy jeszcze do czynienia z problemami z rozumieniem, czytaniem i pisaniem. Zaburzona jest też gestykulacja. W takiej sytuacji naprawdę trudno dojść do harmonii z chorym, który po prostu ma kłopot z przyswojeniem najprostszych poleceń. To zarazem znacznie utrudnia proces rehabilitacji. Wyróżnia się trzy rodzaje afazji: Afazja sensoryczna, czyli czuciowa Deficyt związany jest z odbiorem mowy, więc chory ma trudności ze zrozumieniem tego, co się do niego mówi. W konsekwencji nie reaguje nawet na najprostsze polecenia. Afazja motoryczna, czyli ruchowa Uwidacznia się kłopotami z mówieniem. Czasami będzie to niemożność budowania dłuższych wypowiedzi, ale często dochodzi do problemów z wydobyciem jakiegokolwiek dźwięku. Przy afazji motorycznej udarowiec może też nieświadomie przekręcać słowa albo powtarzać wielokrotnie wcześniej usłyszany tekst. Afazja amnestyczna Objawia się trudnościami z nazywaniem przedmiotów i to pomimo tego, że pacjent doskonale wie, o jaki przedmiot chodzi i do czego on służy. Udar mózgu najczęściej skutkuje afazją mieszaną bądź afazją całkowitą, kiedy chory niczego nie rozumie i nie jest w stanie nic powiedzieć. Jak wyjść z afazji po udarze? Warto podkreślić, że afazja po udarze w dużym stopniu przeszkadza w normalnym komunikowaniu się z osobą chorą, a to jednocześnie utrudnia proces rehabilitacji. Co ciekawe, ośrodki odpowiedzialne za mowę oraz za ruch ręki są położone obok siebie w mózgu. Oznacza to, że usprawnienie ręki automatycznie pobudza ośrodki związane z mową i odwrotnie – poprawa mówienia przyczynia się do poprawy sprawności ręki. Dlatego też tak ważne jest, aby jednocześnie prowadzić terapię ruchową i logopedyczną. Odzyskiwanie zdolności rozumienia i wypowiadania słów nie jest łatwe, a przede wszystkim wymaga czasu oraz terapii dobranej indywidualnie pod konkretnego pacjenta. Należy uwzględnić jego stan zdrowia, kondycję psychiczną, aktualne umiejętności i możliwości, a także temperament. Oczywiście im wcześniej rozpocznie się terapia, tym większe szanse na pełne odzyskanie mowy. Neurologopeda stymuluje więc i pobudza neuroplastyczność mózgu udarowca jeszcze w szpitalu. Chodzi o to, aby wykorzystać tę specyficzną zdolność mózgu, a w zasadzie komórek nerwowych, do tworzenia nowych połączeń. Dzięki temu mózg powoli odbudowuje się i naprawia uszkodzone funkcje – odzyskuje się zdolność zapamiętywania i uczenia. Terapia neurologopedyczna powinna być kontynuowana po opuszczeniu szpitala przez pacjenta. Może mieć miejsce w domu, ale także w ośrodkach rehabilitacyjnych. Warto również podkreślić niezwykle istotną rolę najbliższych chorego w jego dochodzeniu do zdrowia po udarze mózgu. To przede wszystkim kwestia zrozumienia afazji i swoistego zamknięcia się osoby po udarze w swoim świecie, co wynika ze specyfiki problemu. Brak reakcji na polecenia lub pytania jest przecież efektem deficytów w mózgu, a nie złośliwości osoby chorej. W wielu przypadkach jednocześnie dochodzi też do obniżenia zdolności intelektualnych.

Udar mózgu to zespół kliniczny charakteryzujący się ostrą nagłą utratą funkcji mózgu (zwykle ogniskową), utrzymującą się dłużej niż 24 godziny lub powodując zgon przed 24 godzinami. Ogniskowe objawy neurologiczne są zgodne z obszarem mózgu zdominowanym przez uszkodzoną tętnicę, a nie z powodu traumatycznej przyczyny. Udar niedokrwienny jest zwykle definiowany jako jeden z dwóch rodzajów: • udar mózgu niedokrwienny (spowodowany zablokowaniem tętnicy) • udar mózgu krwotoczny (spowodowany rozerwaniem ściany tętnicy, co powoduje przepływ krwi do mózgu), tkanka mózgowa lub komory, przestrzeń podpajęczynówkowa wokół mózgu – krwawienie do opon mózgowo-rdzeniowych). Po udarze zajęte są obszary funkcjonalne, a nasilenie zależy od lokalizacji zablokowanego naczynia krwionośnego i rozległości dotkniętego obszaru tętniczy zaopatruje mózg z dwóch źródeł: przedniej tętnicy szyjnej i tylnej tętnicy podstawnej mózgu występuje, gdy tętnica dostarczająca do mózgu krew jest zablokowana przez skrzep krwi w mózgu lub bezpośrednio w tętnicy szyjnej. Zakrzepy krwi mogą tworzyć się w sercu z powodu pewnych chorób serca lub tworzyć się w już zwężonej miażdżycowej ścianie tętnicy. Zakrzepy krwi mogą również rozpadać się na mniejsze grudki, dryfując przez krwioobieg, powodując zablokowanie innych naczyń. Kiedy tętnica dostarczająca mózg jest zablokowana, mózg nie otrzyma wystarczającej ilości tlenu i komórki mózgowe mózgu jest procesem patologicznym, w którym tętnica mózgowa jest zwężona lub zablokowana, a krążenie w obszarze mózgu z powodu jego rozmieszczenia jest poważnie ograniczone, powodując poważne uszkodzenie mózgu, śmierć, dysfunkcję i wystąpienie ogniskowych objawów neurologicznych i objawy zgodne z dotkniętym obszarem podstawowe mechanizmy zaangażowane w proces wywoływania niedokrwienia mózgu to mechanizm zatorowy (zwykle na skutek zakrzepicy, skrzepliny) oraz mechanizm niedokrwienny zatorowy mózgu. Zakrzepy prowadzące do zawału mózgu mogą pochodzić z serca u pacjentów z migotaniem przedsionków, zawałem mięśnia sercowego lub nieprawidłowościami zastawek, z drugiej strony niedrożność może również powstawać z blaszek miażdżycowych tętnic szyjnych lub z płyty głównej tętnicy. Skrzepy tętniczo-tętnicze tworzą się z blaszek miażdżycowych charakteryzujących się przyleganiem płytek krwi do fibryny. Skrzepy od serca do tętnic składają się zwykle głównie z płytek krwi lub niezależnej fibryny. Czasami skrzep może pochodzić z kawałka mucyny, kawałka zwapnienia, tłuszczu lub gazu. Zazwyczaj okluzje przepływają w kierunku przepływu do dystalnych, mniejszych naczyń obwodowych, powodujących niedrożność, takich jak tętnica środkowa mózgu, rzadziej tętnica przednia mózgu. W przypadku całkowitego zamknięcia zewnątrzczaszkowej tętnicy szyjnej wewnętrznej,Zakrzepica występująca w naczyniach o dużej średnicy poza czaszką lub w czaszce często łączy się z nieprawidłowościami ściany tętnicy, co sprzyja powstawaniu blaszek miażdżycowych w ścianie tętnicy, zwężających obwód światła. Ten typ zmiany jest zwykle zlokalizowany w odcinku tętnicy szyjnej, a także u korzeni wielkich gałęzi wewnątrzczaszkowych tętnic mózgowych i tętnic o średnicy od 50 do 400 mikrometrów. Jest to główna przyczyna zakrzepicy lub zatorów dystalnych tworzących zmiany lakunarne. Udary lakunarne powstają w wyniku ostrego niedokrwienia w zakresie małych tętniczek, natomiast przewlekłe niedokrwienie, które rozwija się wtórnie do rozlanej arteriopatii związanej z nadciśnieniem tętniczym powoduje rozlane uszkodzenie istoty białej zlokalizowane okołokomorowo bądź głęboko podkorowo, określane jako wyniku nadciśnieniowych zmian lipohyalinozowych, które mogą być przyczyną zawału lakunarnego. Zwykle występuje w tętnicach o średnicy 50 mikrogramów ryzyko udaru niedokrwiennego jest wyższe niż przy niskich dawkach. Mechanizmy spowodowane zaburzeniami krzepnięcia, zwiększoną adhezją płytek krwi i aktywacją enzymów konwertujących protrombinę, powodujące zaburzenia syntezy prostacyklin i zapalenie wsierdzia małych i średnich naczyń Badania pokazują, że migreny i silne bóle głowy mogą być czynnikiem ryzyka udaru zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, zwłaszcza przed 50 rokiem 2-3% udarów niedokrwiennych występuje u pacjentów z migrenowymi bólami głowy w wywiadzie. Jednak u pacjentów poniżej 45 roku życia około 15% wszystkich udarów (i 30-60% udarów u młodych kobiet) jest związanych z historią migreny, zwłaszcza migreny z młodych kobiet z migreną inne czynniki ryzyka (takie jak wysokie ciśnienie krwi, palenie tytoniu i stosowanie tabletek antykoncepcyjnych zawierających estrogen) mogą zwiększać ryzyko udaru sierpowata: Jest to wrodzone schorzenie układu krwionośnego, polegające na nieprawidłowej budowie hemoglobiny, odpowiedzialnej za transport tlenu. osoby z anemią sierpowatą mają zwiększone ryzyko udaru w młodym Ciąża niesie ze sobą bardzo małe ryzyko udaru, głównie u kobiet z wysokim ciśnieniem krwi. Ryzyko wzrasta w okresie poporodowym, być może z powodu nagłych zmian w krążeniu i poziomie Kilka badań wykazało, że depresja może zwiększać ryzyko udaru leki przeciwzapalne: niektóre leki mogą zwiększać ryzyko udaru, szczególnie u pacjentów z innymi czynnikami ryzyka w przeżyciu po udarzeUdar jest trzecią najczęstszą przyczyną zgonów po chorobach serca i nowotworach, ale jest też główną przyczyną niepełnosprawności wśród chorób neurologicznych. Jednak śmiertelność spada po udarze, ze względu na coraz szybsze rozpoznanie objawów i szybką pomoc medyczną. Według statystyk ponad 75% pacjentów przeżywa pierwszy rok po pierwszym udarze, a ponad połowa przeżywa 5 lat. Różnice między udarem niedokrwiennym a udarem krwotocznym• Osoby po udarze niedokrwiennym mają większe szanse na przeżycie niż osoby po udarze krwotocznym.• W zależności od rodzaju udaru niedokrwiennego największym niebezpieczeństwem jest udar zatorowy, a następnie udar zatorowy z lakunarem.• Udar krwotoczny nie tylko niszczy komórki mózgowe, ale także powoduje inne komplikacje, w tym zwiększone ciśnienie śródczaszkowe i skurcz naczyń, które są bardzo niebezpieczne. Jednak wiele badań pokazuje, że osoby, które przeżyły udar krwotoczny, mają większą szansę na odzyskanie sprawności niż osoby, które przeżyły udar długoterminowe i niepełnosprawność po udarze• Wielu pacjentów cierpi na fizyczne osłabienie, któremu często towarzyszy ból i spastyczność. Spastyczność mięśni to zaburzenie pracy mięśni, towarzyszące problemom neurologicznym. Nie jest to choroba sama w sobie, ale objaw innych schorzeń (spastyczność po udarze, w wyniku stwardnienia rozsianego, czy mózgowego porażenia dziecięcego).• W zależności od nasilenia objawów i wpływu na organizm, zaburzenia te mogą wpływać na zdolność chodzenia, wstawania z krzesła, karmienia się, pisania lub korzystania z komputera, prowadzenia pojazdów i wielu innych wpływające na jakość życia osób, które przeżyły udarWiele osób, które przeżyły udar, w pełni wraca do zdrowia po udarze, jednak 25% pozostaje z niewielką niepełnosprawnością, a 40% ma umiarkowaną lub umiarkowaną z udarem niedokrwiennym z wynikiem NIHSS mniejszym niż 10 mają korzystny wynik po 1 roku, podczas gdy tylko 4-16% pacjentów ma dobry wynik, jeśli wynik jest większy niż 20. Czynniki wpływające na nawrót udaru niedokrwiennegoRyzyko nawrotu udaru jest najwyższe w pierwszych tygodniach i miesiącach po pierwszym udarze. Jednak około 25% pacjentów z pierwszym udarem będzie miało nawrót udaru w ciągu 5 ryzyka nawrotu obejmują:• Podeszły wiek• Możliwość niedrożności tętnicy (przebyta choroba wieńcowa, choroba tętnic szyjnych, choroba tętnic obwodowych, udar niedokrwienny lub TIA)• Udar krwotoczny lub zatorowy• Cukrzyca• Alkoholizm• Choroba zastawkowa serca• Przedsionek migotanieJak rozpoznać objawy udaruUdar mózgu jest trzecią najczęstszą przyczyną zgonów na świecie po chorobach układu krążenia i nowotworach oraz główną przyczyną niepełnosprawności. Wczesne rozpoznanie i leczenie udaru mózgu jest bardzo ważne, przyczynia się do zmniejszenia śmiertelności i oznaki udaru:• Nagłe drętwienie lub osłabienie twarzy, ręki lub nogi, szczególnie jednej połowy ciała• Nagłe splątanie, zaburzenia mowy lub niezrozumienie• Nagłe zaburzenia widzenia z jednej lub obu stron• Nagłe zaburzenia chodzenia, zawroty głowy, utrata równowagi lub koordynacji• Nagły silny ból głowy – poznaj przyczynęAby zdiagnozować udar niedokrwienny możesz wykonać szybki test opracowany przez amerykańskich lekarzy. Test polega na sprawdzeniu czterech rzeczy: F jak face, czyli twarz - poproś o uśmiechnięcie się, jeżeli jeden z kącików ust opada, może to świadczyć o udarze; A jak arms, czyli ramiona - poproś o podniesienie rąk do góry, jeżeli jedno ramię jest niżej, może to świadczyć o udarze niedokrwiennym;S jak speech, czyli mowa -wypowiedz zdanie i poproś o jego dokładne powtórzenie, jeżeli badana osoba ma trudność z jego zapamiętaniem, bądź przekręca słowa i mówi niewyraźnie, może to świadczyć o zawale mózgu; T jak time, czyli czas - jeżeli JAKIKOLWIEK z powyższych symptomów występuje u osoby podejrzewanej o udar, niezwłocznie zadzwoń po karetkę. W przypadku udaru czas podjęcia leczenia jest krytyczny dla rozpoznać udar mózgu zdjęcie:Jak rozpoznać udar mózgu FAST

Udar mózgu jest częstą przyczyną niepełnosprawności, zmiany dotychczasowego trybu życia i powodem reorganizacji struktur rodzinnych, a także wyzwaniem ekonomicznym i z zaplecza społecznego. Niniejszy artykuł ma za zadanie w sposób rzetelny przybliżyć osobom szukającym informacji w temacie udaru, zagadnienia z którymi większość z nich się spotka. Obszar zainteresowania opieką i rehabilitacją po udarze jest bardzo powszechny wśród populacji rodzin dotkniętych tą chorobą we własnym otoczeniu. Artykuł nakreśla szkic różnych zagadnień związanych z tematyką udaru. (Zapoznaj się wpierw z notą umieszczoną na dole artykułu). Struktura artykułu: Udar mózgu – czym jest? Pierwsza pomoc przy udarze Objawy wczesne i późne udaru mózgu Leczenie farmakologiczne Rehabilitacja stacjonarna i domowa w udarze mózgu Udar mózgu – opieka we wczesnej fazie Udar mózgu – czym jest? Klasyfikacja udaru mózgu według wytycznych ICD-10 numerowana jest jako: Powiązane z nim są: "Następstwa udaru nie określonego jako krwotoczny czy zawałowy". Można wyróżnić też zespoły zawałowe: pnia mózgu ( i móżdżku ( Zajęcie tych ostatnich struktur również daje obraz kliniczny udaru, według przypisanej tym strukturom funkcji fizjologicznej (głownie apraksja i trudności w koordynacji ruchu / niezborność ruchowa). Pamiętać należy, że do udaru mózgu ściśle przylega klasyfikacja oparta o zaburzenia i choroby naczyniowe. Zawał mózgu jest trzecią co do częstości przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych. Oczywiście, zakres ustaleń po uzyskaniu wyników badań może wykraczać poza udar, czyli odnosić się do przyczyn pierwotnych i wtórnych ostatecznego obrazu incydentu udarowego. Również wtedy odwołujemy się do klasyfikacji chorób ICD-10. Czas powstania pierwszych objawów, stopień nasilania się i moment wdrożenia leczenia jest kluczowy dla rokowań. Dostęp do czynności ratujących życie i zdrowie pozwala ustalić rokowania na jak najmniej zaawansowanym chorobowo poziomie. Choroby współistniejące są istotne dla możliwości doprowadzania pacjenta do stanu optymalnego na skutek naruszonej homeostazy (równowagi czynności życiowych). Obraz kliniczny pacjenta po przebytym udarze może być różny. Nie mniej udar mózgu jest stanem zagrożenia życia. W pierwszej kolejności ratuje się pacjenta, jednak jednocześnie ma się na uwadze minimalizowanie późniejszych następstw udaru (tzw. okno terapeutyczne dla farmakologii i chirurgii). Niestety, na skutek stopnia zaawansowania zatoru (udar niedokrwienny – ICD-10: lub wynaczynnienia krwi (udar krwotoczny – ICD-10: może dojść do nawet do głębokiej niepełnosprawności i całkowitej zależności od innych. Późniejsza rehabilitacja jest ważna dla poprawy jakości życia i poziomu sprawności. Głównym wymiarem mającego miejsce udaru jest niedotlenienie tkanek na skutek upośledzenia dostaw tlenu i glukozy do żywych komórek mózgu. Przyjmuje się, że odporność całkowita komórki nerwowej na brak zaopatrzenia w niezbędne do życia pierwiastki wynosi – 4 minuty. Diagnostycznie i terapeutycznie odnosimy się do: obszaru niedotlenienia mózgu, ucisku na tkanki (udar krwotoczny), poziomu zajęcia tętnic, chorób współistniejących, które zdążyły już spustoszyć organizm (np. cukrzyca, migotanie przedsionków, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie, profil lipidowy / otyłość), i in. Tzw. lekki udar (TIA), czyli przemijający atak niedokrwienny, jest najlżejszą jakościowo postacią udaru mózgu, nie mniej powinien budzić poważne obawy, gdyż wskazuje na potencjalnie silniejszy udar w przyszłości. Jeżeli rodzina stwierdza zmiany w zachowaniu i sprawności chorego, które ustępują w czasie do 24 godzin, nie powinna nawet wtedy rezygnować ze zgłoszenia się do lekarza lub na pogotowie w celu przystąpienia do właściwej diagnostyki (patrz niżej: Oznaki następującego udaru). "W 2014 roku w województwie [pomorskim – przyp.] odnotowano 4,47 tys. hospitalizacji z powodu rozpoznań, zakwalifikowanych jako Udar niedokrwienny mózgu (..), co stanowiło 53,3% wszystkich hospitalizacji z powodu rozpoznań, które zakwalifikowano do grupy Choroby układu nerwowego (neurologiczne wieku podeszłego). Liczba hospitalizacji na 100 tys. mieszkańców wyniosła 194,3 i była to 12 wartość wśród województw. Z kolei liczba hospitalizacji w przeliczeniu na 100 tys. dorosłych 65+ wyniosła 987,0, a w przeliczeniu na 100 tys. dorosłych 80+ 1 842,5." - Źródło: Ministerstwo Zdrowia, Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie chorób układu nerwowego (neurologicznych wieku podeszłego) dla województwa pomorskiego. Dla porównania – z powodu Krwotoku śródczaszkowego domózgowego, hospitalizowanych było 7,2% pacjentów, wg przyjętych powyżej kryteriów statystycznych i sprawozdawczych. Widać, że udar niedokrwienny jest domeną ludzi w wieku senioralnym (starszych). Pierwsza pomoc przy udarze Jakie oznaki powinny budzić niepokój opiekunów? Na co dzień opiekując się osobą starszą (np. mężem, matką) istotne jest dla nas poczucie wydolności opiekuńczej. Opieka przychodzi nam naturalnie, instynktownie, często z poczucia obowiązku i według przekonania co do wartości, że najlepiej seniorowi będzie w domu. Czy jednak staramy się zapobiegać udarowi u seniora, który jest przecież narażony na załamanie stanu zdrowia z różnych powodów? Udar mózgu następuje powoli lub nagle, intensywnie lub łagodnie. Czynnikiem, który wywołuje udar może być np.: nie tak prozaiczna w wieku senioralnym – defekacja (na sedesie lub na basenie w łóżku). Wzrost ciśnienia krwi, może np. uwolnić materiał zatorowy, szczególnie jeśli występuje miażdżyca. Przyczyn może być wiele, jednak musi być ku nim podłoże w organizmie lub gdy siła zewnętrza, np. urazowa (szeroko pojęta) przybiera szczególny charakter. Oznaki następującego udaru: zaburzenia symetrii twarzy (ruchowe i w spoczynku) osłabiona kończ

Udar mózgu to choroba mózgowo - naczyniowa, w której obumiera fragment mózgu w następstwie zaburzeń krążenia mózgowego. Jest trzecią co do częstości przyczyną śmierci, zaraz po chorobach układu sercowo-naczyniowego i po nowotworach. Jednocześnie jest najczęstszą przyczyną trwałego inwalidztwa osób dorosłych. Jakie są objawy udaru mózgu? Jak rozpoznać pierwsze objawy ostrzegawcze? Dlaczego udar nazywany jest zawałem mózgu? Ile trwa udar mózgu? Czy udar może się powtórzyć? Jak wygląda leczenie i rehabilitacja po udarze? Na te i inne pytania odpowiada kardiolog dr n. med. Ewa Uścińska. Co to jest udar mózgu? Udar mózgu to choroba mózgowo - naczyniowa, w której obumiera fragment mózgu w następstwie zaburzeń krążenia mózgowego. Proces odpowiedzialny za objawy i powikłania zlokalizowany jest w tkance mózgowej, natomiast przyczyny tkwią w układzie krążenia, głównie w naczyniach krwionośnych. Jest to zatem choroba wielodyscyplinarna, którą zajmują się zarówno neurolodzy, kardiolodzy, jak i lekarze innych specjalności. Ile trwa udar mózgu? Do rozpoznania udaru mózgu niezbędne jest utrzymywanie się objawów neurologicznych przez co najmniej 24 godziny oraz potwierdzenie ogniska uszkodzenia mózgu w badaniach obrazowych. Jeśli objawy trwają krócej niż 24 godziny, ustępują całkowicie i samoistnie, nie stwierdza się też uszkodzenia mózgu, nie mówimy wówczas o udarze, a o przejściowym lub przemijającym niedokrwieniu (TIA - ang. transcient ischemic attack) . Zazwyczaj w takiej sytuacji pacjenci nie zgłaszają się do szpitala, natomiast jest to niebezpieczny stan zagrażający wystąpieniem pełnoobjawowego udaru mózgu. Przy tego typu objawach przejściowych wskazana jest diagnostyka, gdyż jest to stan przedudarowy. Jakie wyróżniamy rodzaje udaru mózgu? Ze względu na mechanizm prowadzący do uszkodzenia mózgu możemy wyróżnić dwa rodzaje udaru: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny jest częściej występującą postacią i stanowi co najmniej 80% wszystkich udarów. Jego przyczyną jest utrudniony dopływ krwi do mózgu, najczęściej w następstwie zamknięcia światła naczynia mózgowego przez materiał zatorowy pochodzący z różnych części naszego krwiobiegu lub krytycznego zwężenia przez blaszkę miażdżycową. Dochodzi wówczas do obumarcia komórek mózgowych w obszarze zaopatrywanym przez to naczynie. Udar krwotoczny występuje rzadziej, ale jest bardziej niebezpieczny. W tym typie udaru dochodzi do pęknięcia naczynia mózgowego, krwotoku wewnątrzczaszkowego i uszkodzenia tkanki mózgowej przez powstały krwiak oraz w wyniku wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Przebieg udaru krwotocznego jest nieprzewidywalny, ponieważ nie wiemy, czy krwotok się skończy i kiedy się skończy. W tym typie udaru rozległość uszkodzeń jest zazwyczaj większa, a możliwości leczenia są ograniczone. Dlaczego udar nazywamy zawałem mózgu? Słowo zawał oznacza obumieranie tkanki albo narządu w następstwie niedokrwienia. Termin ten funkcjonuje w odniesieniu do serca, natomiast będzie również trafnym określeniem udaru niedokrwiennego. Kiedy zostaje zamknięte naczynie krwionośne, dochodzi do niedokrwienia fragmentu mózgu, powstania martwicy i to jest właśnie zawał. O zawale możemy również mówić w stosunku do płuc, jeśli taki mechanizm doprowadzi do martwicy fragmentu płuc. Reasumując, zawał mózgu to inaczej udar niedokrwienny. Natomiast udar krwotoczny jest potocznie określany wylewem krwi do mózgu lub po prostu wylewem. Chociaż nie jest to nazwa medyczna, jest właściwa, gdyż trafnie oddaje mechanizm prowadzący do uszkodzenia mózgu. Jakie są objawy udaru mózgu? Podstawowym objawem udaru jest niedowład jakiejś części ciała. Obejmuje on zazwyczaj jedną stronę ciała np. lewą rękę i lewą nogę lub prawą rękę i prawą nogę. Niedowład może też dotyczyć pojedynczej kończyny górnej lub dolnej, natomiast pojedyncze ognisko uszkodzenia mózgu nie może wywołać jednoczasowo niedowładu lewej ręki i prawej nogi lub odwrotnie. Bardzo częstym objawem, widocznym na pierwszy rzut oka, jest opadanie kącika ust oraz wygładzenie zmarszczek po jednej stronie twarzy (lewej bądź prawej) - to jest również wynik niedowładu mięśni twarzy. Zazwyczaj niedowładom towarzyszą zaburzenia czucia, np. drętwienie ręki, nogi bądź twarzy, w skrajnych przypadkach może wystąpić całkowity brak czucia. Bardzo częstym objawem udaru są zaburzenia mowy, które mogą być dwojakiego rodzaju. Pierwszy typ spowodowany jest uszkodzeniem ośrodka sterującego pracą naszego narządu głosu (krtań, język, mięśni dolnej połowy twarzy), co prowadzi do nieprawidłowej artykulacji. Mowa jest wówczas niewyraźna, bełkotliwa, skandowana, ale treść jest zazwyczaj logiczna. Drugi typ zaburzeń mowy zwany afazją jest spowodowany uszkodzeniem ośrodka mowy, który odpowiada na to, że rozumiemy znaczenie słów. Osoba z afazją przypomina kogoś, kto nie zna naszego języka - nie rozumie, co do niej mówimy i nie potrafi nazwać podstawowych przedmiotów czy czynności. Czasem afazja może być tylko częściowa, np. dotyczyć tylko braku zdolności do formułowania wyrazów czy zdań, natomiast rozumienie treści jest prawidłowe. Możemy to poznać po tym, że taka osoba spełnia polecenia, gdy prosimy o dotknięcie lewą ręką prawego ucha, czy pokazanie czerwonego przedmiotu, natomiast nie jest w stanie odpowiedzieć na proste pytanie typu jak się nazywa, gdzie mieszka itp. Afazja znacznie utrudnia komunikację, a osoba nią dotknięta musi na nowo uczyć się macierzystego języka. Kolejnym dość częstym objawem udaru mózgu są zaburzenia widzenia, przejawiające się jako ubytki pola widzenia. Są jeszcze mniej specyficzne symptomy udaru, jak ból głowy, nudności i wymioty. Są one zazwyczaj wyrazem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego i są bardziej typowe dla udaru krwotocznego. Zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów mogą sugerować udar móżdżku. Bardzo groźnymi i źle rokującymi objawami są zaburzenia świadomości, a w skrajnych przypadkach utrzymujący się brak przytomności. Jakie mogą być pierwsze objawy ostrzegawcze udaru mózgu? Ostrzegawczym sygnałem są epizody przemijającego niedokrwienia mózgu (TIA), czyli krótkotrwałe i samoistnie ustępujące zaburzenia widzenia, mowy, pamięci czy świadomości, a także drętwienie i osłabienie siły mięśniowej ręki, nogi czy twarzy. Zwykle całkowicie ustępują po kilku minutach lub kilku godzinach, natomiast nie wolno ich bagatelizować, gdyż oznaczają wysokie ryzyko wystąpienia pełnoobjawowego udaru mózgu w najbliższym czasie. Czujność pacjenta i lekarza prowadzącego powinny również wzbudzić napadowe kołatania serca, szczególnie kilkunastominutowe czy kilkugodzinne epizody nierównej pracy serca, zwykle szybszej niż zwykle, wywołującej złe samopoczucie, pogorszenie tolerancji wysiłku i osłabienie. Mogą one okazać się migotaniem przedsionków czyli kardiologiczną chorobą, która jest jedną z głównych przyczyn udaru niedokrwiennego mózgu. W takiej sytuacji powinna być przeprowadzona diagnostyka w kierunku zaburzeń rytmu wygląda leczenie udaru mózgu?Leczenie zależy od typu udaru (niedokrwienny czy krwotoczny), jego przyczyny, lokalizacji i rozległości, a także od czasu jaki minął od początku objawów oraz obecności chorób towarzyszących. Jedną z metod leczenia udaru niedokrwiennego jest tromboliza polegająca na podaniu leku rozpuszczającego skrzeplinę i czasowo upośledzającego krzepliwość krwi. Jest ona dedykowana stosunkowo wąskiej grupie pacjentów, u których przyczyną udaru jest skrzeplina, od początku objawów udaru nie minęło więcej niż godz. i brak jest przeciwwskazań do znacznego obniżenia zdolności krzepnięcia krwi. Z tej metody leczenia wykluczone są osoby z wysokim ryzykiem krwawienia, jak aktywna choroba wrzodowa przewodu pokarmowego, aktywny nowotwór złośliwy, niedawno przebyta operacja czy niedawny uraz. Nie stosuje się trombolizy po godz. od wystąpienia pierwszych objawów udaru - jest to nie tylko nieskuteczne, ale również niebezpieczne, gdyż może prowadzić do powiększenia ogniska uszkodzenia mózgu. Inną metodą leczenia udaru niedokrwiennego mózgu spowodowanego skrzepliną jest trombektomia, czyli zabieg polegający na mechanicznym usunięciu skrzepliny poprzez cewniki wprowadzone do tętnic mózgowych. Do tej metody kwalifikuje się jeszcze mniejsza grupa chorych ( ponieważ dodatkowym warunkiem jej zastosowania jest odpowiednia lokalizacja skrzepliny w dostępnym miejscu, gdzie jest możliwe wprowadzenie cewników naczyniowych. Tu też liczy się czas - nie może minąć więcej niż 6 godz. od początku objawów, po tym czasie usunięcie skrzepliny nie zmniejszy w dużym stopniu rozległości uszkodzenia mózgu, a przeprowadzanie ryzykownego zabiegu nie ma większego sensu. Leczenie udaru krwotocznego jest zupełnie inne - polega na zatamowaniu krwawienia wewnątrzczaszkowego. Tutaj również mają zastosowanie metody zabiegowe. Jedną z nich jest operacja neurochirurgiczna, do której niezbędne jest otwarcie czaszki, mechaniczne zamknięcie krwawiącego naczynia i ewentualne usunięcie krwiaka, który podnosi ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Ta metoda nie może być zastosowana we wszystkich przypadkach udaru krwotocznego, a podstawowym kryterium jest lokalizacja miejsca krwawienia i stan kliniczny pacjenta. Inną metodą zatamowania krwawienia z naczynia mózgowego jest embolizacja czyli zamknięcie uszkodzonego naczynia za pomocą narzędzi i substancji wprowadzonych przez naczynia krwionośne aż do miejsca krwawienia. Tutaj też decydujące są warunki anatomiczne. Niezależnie od tego, czy było zastosowane leczenie zabiegowe, czy też od niego odstąpiono, bo były do tego przeciwwskazania, stosowana jest farmakoterapia mająca na celu ratowanie życia, łagodzenie objawów, zmniejszenie rozległości uszkodzenia mózgu i zminimalizowanie powikłań. W każdym przypadku podaje się leki pozwalające na utrzymanie odpowiedniego ciśnienia krwi, utrzymanie optymalnego rytmu serca i leki poprawiające metabolizm mózgu. Jeśli jest taka potrzeba, stosuje się leki obniżające ciśnienie wewnątrzczaszkowe. W zależności od typu udaru podawane są leki albo poprawiające krzepnięcie krwi, aby zatrzymać krwotok, albo obniżające krzepliwość, aby poprawić dopływ krwi w przypadku niedokrwienia. Są to zwykle łagodne środki przeciwkrzepliwe jak heparyna lub doustne antykoagulanty i leki przeciwpłytkowe jak aspiryna. Jeśli przyczyną jest blaszka miażdżycowa, włącza się dodatkowo statynę, w niektórych przypadkach rozważa się poszerzenie zwężonej tętnicy domózgowej. Nie sposób wymienić wszystkich leków stosowanych u pacjentów z udarem, terapię dostosowuje się do indywidualnej sytuacji klinicznej. Czy pacjent po udarze mózgu wymaga rehabilitacji? U pacjenta po udarze mózgu rehabilitacja powinna być zastosowana jak najszybciej, zazwyczaj rozpoczyna się jeszcze w trakcie pobytu w oddziale udarowym po uzyskaniu stabilnego stanu. Ma ona na celu usprawnienie funkcji poznawczych i ruchowych, a jej efekty zależą od lokalizacji i rozległości udaru, wieku pacjenta, jego stanu klinicznego, chorób towarzyszących i zastosowanego leczenia. Często nie udaje się przywrócić stanu sprzed udaru, gdyż ta choroba ta prowadzi do nieodwracalnego obumarcia fragmentu mózgu i musimy liczyć się z tym, że martwe komórki nie ożyją, a nowe nie odrosną. Jednak szansa na poprawę, a nawet całkowite ustąpienie ubytków neurologicznych istnieje, gdyż część komórek mózgowych jest tylko ogłuszona, a w odpowiednich warunkach może się „obudzić” i zacząć prawidłowo funkcjonować. Ponadto komórki mózgowe są plastyczne, co oznacza, że nawet jeśli część z nich zostanie zniszczona, sąsiadujące neurony mogą całkowicie lub częściowo przejąć funkcje obumarłych komórek. Dlatego rehabilitacja ma sens i daje nadzieję na wstanie z łóżka, odzyskanie sprawności, powrót do pracy i życia społecznego. Zakres rehabilitacji zależy od rodzaju dysfunkcji - zazwyczaj polega na usprawnianiu motorycznym. W przypadku zaburzeń mowy może okazać się konieczna pomoc logopedy, a także mozolna pomoc rodziny, aby na nowo nauczyć mowy osobę dotkniętą afazją. Rehabilitacja po udarze to również pomoc psychologa i dietetyka. Bardzo często udar mózgu jest wynikiem niewłaściwego stylu życia, dlatego pacjent w trakcie rehabilitacji powinien dowiedzieć się, co ma robić aby uniknąć ponownego epizodu. Czy udar mózgu może się powtórzyć? Osoba, która przebyła udar mózgu na znacznie wyższe ryzyko jego nawrotu w porównaniu do osoby, która tego nie doświadczyła. Ryzyko to można je obniżyć eliminując lub ograniczając czynnika ryzyka. Chodzi tu przede wszystkim o usunięcie przyczyny udaru (jeśli to możliwe), zmianę stylu życia w zakresie diety i aktywności fizycznej, utrzymanie odpowiedniej masy ciała, prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi, optymalnej glikemii i profilu lipidowego. Zazwyczaj niezbędne jest przyjmowanie odpowiednich leków. Jakie są przyczyny udaru mózgu? Przyczyny udaru mózgu mogą być różne, ale w każdym przypadku dotyczą naczyń krwionośnych. Najcześciej do udaru niedokrwiennego prowadzi miażdżyca zewnątrzczaszkowych tętnic dogłowowych (szyjnych i kręgowych) lub wewnątrzczaszkowych tętnic mózgowych. Powoduje ona zwężenie naczyń i utrudnienie przepływu krwi. W przypadku krytycznego zwężenia może dojść do długotrwałego niedokrwienia komórek mózgowych i ich obumarcia, a ten proces może przyspieszyć pęknięcie blaszki miażdżycowej oraz powstanie skrzepliny w miejscu pęknięcia. Do pęknięcia bardzo często prowadzi wzrost ciśnienia tętniczego. Powszechną przyczyną udaru niedokrwiennego jest zator. W ponad 90% przypadków materiałem zatorowym jest skrzeplina, która pochodzi z różnych części naszego krwiobiegu, najcześciej z serca. Do jej powstania może dojść w czasie migotania przedsionków, kiedy to krew w przedsionkach serca (głównie w uszkach przedsionków) krzepnie. Dopóki skrzeplina pozostaje w uszkach, nic się nie dzieje, kiedy się z nich wydobędzie, płynie z krwią i może powodować zatory. Przyczyną zatorów mózgowych jest skrzeplina pochodząca z lewej połowy serca (najczęściej z uszka lewego przedsionka) lub z dużych tętnic np. aorty. Aby zapobiec powstaniu skrzeplin, u osób z wysokim ryzykiem zakrzepowo-zatorowym stosuje się leki przeciwkrzepliwe - obecnie dostępnych jest kilka preparatów, a ich wybór zależy od indywidualnych wskazań klinicznych oraz preferencji pacjenta. Kolejną przyczyną udaru są różnego rodzaju uszkodzenia ściany małych naczyń mózgowych, do których dochodzi u osób z niewyrównaną cukrzycą czy nieoptymalnie leczonym nadciśnieniem tętniczym. Takie naczynia są podatne na zamknięcie i wywołanie udaru niedokrwiennego, bądź też na pęknięcie (szczególnie w czasie skoku ciśnienia tętniczego) i spowodowanie udaru krwotocznego. Do poważnego udaru krwotocznego dochodzi u osób z wrodzonymi malformacjami naczyń mózgowych. Nieprawidłowe naczynia są podatne na pęknięcie i powstanie rozległego krwotoku wewnątrzczaszkowego z poważnymi konsekwencjami. W niektórych przypadkach wykrycie przyczyny udaru bywa trudne, u ok. 20% osób z udarem nie udaje się jej ustalić. Czyli udar mózgu występuje u młodych osób? Udar mózgu to choroba osób starszych, gdyż ryzyko jego wystąpienia wzrasta z wiekiem i jest wynikiem współistnienia kilku chorób czy czynników wywołujących. Niemniej jednak również wśród młodych istnieje pewna grupa osób narażonych - są to pacjenci z wrodzonymi malformacjami naczyń mózgowych np. tętniakami. Bardzo często dochodzi u nich do samoistnego krwotoku wewnątrzczaszkowego, poważnych powikłań, a nawet śmierci. Druga grupa pacjentów młodych, którym grozi udar mózgu, to osoby otyłe, palące papierosy, z zaburzeniami metabolicznymi i nadciśnieniem tętniczym, które pomimo młodego wieku metrykalnego nazbierały dużo czynników ryzyka i tym samym biologicznie zbliżyły się do osób starszych. Na czym polega profilaktyka udaru mózgu? Profilaktyka udaru mózgu to wyeliminowanie lub ograniczenie czynników ryzyka jego wystąpienia. Bardzo ważnym działaniem prewencyjnym jest zapobieganie miażdżycy. Miażdżyca to uogólniona choroba naczyń, której główną przyczyną są zaburzenia metaboliczne (jak cukrzyca czy dislipidemia), powiązane z otyłością, niewłaściwą dietą, brakiem aktywności fizycznej czy paleniem paleniem papierosów. Jest ona czynnikiem ryzyka nie tylko udaru mózgu, ale też zawału serca czy niedokrwienia kończyn. Profilaktyka w tym przypadku to nic innego jak zmiana stylu życia, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz leczenie zaburzeń metabolicznych, jeśli są do tego wskazania. Jeśli doszło już do zaawansowanej miażdżycy tętnic szyjnych, to oprócz odpowiedniej farmakoterapii, działaniem profilaktycznym będzie poszerzenie krytycznych zwężeń poprzez wszczepienie stentu lub endarterektomię czyli chirurgiczne usunięcie blaszki miażdżycowej. Bardzo ważne jest też utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego, w tym przyjmowanie leków hipotensyjnych, jeśli jego wartości są podwyższone. Kolejnym elementem profilaktyki udaru mózgu jest wykrycie migotania przedsionków oraz profilaktyczne stosowanie leków przeciwkrzepliwych u osób, które mają do tego wskazania. Zidentyfikowanie takich pacjentów to zadanie lekarza rodzinnego i kardiologa, ale lekarze innych specjalności również nie powinni pozostawać obojętni, jeśli zauważą u chorego migotanie przedsionków. Jak udzielić pierwszej pomocy przy udarze mózgu? Jeśli podejrzewamy udar mózgu u siebie czy drugiej osoby, nie możemy tego bagatelizować. Nie wolno czekać, aż dolegliwości ustąpią, ponieważ czas od wystąpienia pierwszych objawów udaru do jego potwierdzenia w badaniach diagnostycznych i wdrożenia odpowiedniego leczenie ma tu ogromne znaczenie. Wezwanie jak najszybciej karetki jest jedyną formą pomocy, jaką możemy w takiej sytuacji udzielić. Zbyt późne zgłoszenie się do szpitala dyskwalifikuje z leczenia interwencyjnego, zwiększa rozległość uszkodzenia mózgu i zmniejsza szanse na powrót do zdrowia. Jak zdiagnozować udar mózgu? Jakie badania się wykonuje? Podejrzenie udaru wysuwa się na podstawie charakterystycznych objawów, które zostały opisane powyżej. Pierwszym badaniem diagnostycznym ukierunkowanym na potwierdzenie uszkodzenia mózgu jest zazwyczaj tomografia komputerowa głowy, która pozwala na uwidocznienie ogniska udarowego oraz rozpoznanie czy mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym czy krwotocznym. Jeśli są do tego wskazania, podczas wykonywania tomografii podaje się kontrast, który umożliwi dokładniejsze uwidocznienie nieprawidłowości, w tym również uwidocznienie naczyń mózgowych i ewent. nieprawidłowości w ich budowie. Zazwyczaj tomografia komputerowa wystarczy do rozpoznania udaru mózgu, jeśli jednak istnieją jakieś watpliwości diagnostyczne, wykonuje się dodatkowo rezonans magnetyczny, który jest badaniem dokładniejszym, ale mniej dostępnym. Na tym etapie podejmowana jest decyzja co do sposobu leczenia i jest ono niezwłocznie wdrażane. Ale diagnostyka w tym momencie nie kończy się. Czasem w trakcie hospitalizacji kilkakrotnie wykonuje się tomografię komputerową, aby ocenić czy ogniska udarowe ulegają progresji czy regresji. Jeśli mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym, przeprowadza się badania kardiologiczne, takie jak echo serca, Holter EKG, czy Doppler tętnic szyjnych. Dodam, że „zwykłe” EKG spoczynkowe jak również badania laboratoryjne krwi wykonuje się zawsze, najczęściej podczas przyjmowania do szpitala, jeszcze przed przewiezieniem pacjenta do pracowni tomografii komputerowej. Jakie mogą być skutki udaru? Udar jest bardzo poważną chorobą, obarczoną wysokim ryzykiem zgonu. W przypadku udaru krwotocznego śmiertelność wynosi około 50%. W przypadku udaru niedokrwiennego lub jego wczesnych powikłań sięga ona 20%. Udar mózgu jest trzecią co do częstości przyczyną śmierci, zaraz po chorobach układu sercowo-naczyniowego i po nowotworach. Jednocześnie jest najczęstszą przyczyną trwałego inwalidztwa osób dorosłych. Część pacjentów po przebytym udarze nie wraca całkowicie do zdrowia. Mogą utrzymywać się zaburzenia świadomości, poważne dysfunkcję poznawcze, niedowłady z przykurczami, duże trudności z poruszaniu się, brak zdolności do samoobsługi i konieczność opieki w różnym zakresie. Inne problemy to zaburzenia mowy czy zaburzenia pamięci, które wykluczają z życia społecznego czy z aktywności zawodowej. Czym charakteryzuje się udar pnia mózgu? Jak są objawy? Udar pnia mózgu należy do najcięższych postaci udaru, na szczęście zdarza się stosunkowo rzadko. Pień mózgu jest bardzo ważną strukturą, ponieważ w nim zlokalizowane są ośrodki, które regulują podstawowe procesy życiowe, jak oddychanie, krążenie, utrzymanie ciśnienia krwi i termoregulacja, a także różne odruchy obronne ( kaszel, połykanie). Uszkodzenie tej okolicy mózgu wiąże się z bardzo wysokim ryzykiem zgonu, często w krótkim czasie, a możliwości pomocy są bardzo ograniczone. Objawy udaru pnia mózgu nie są specyficzne, zazwyczaj stan ogólny jest bardzo ciężki, osoba jest głęboko nieprzytomna, ma zaburzenia oddychania i niskie ciśnienie tętnicze, ostatecznie dochodzi do zatrzymania krążenia. Nawet jeśli zaburzenia funkcji życiowych nie postępują dramatycznie szybko, będzie czas na przeprowadzenie diagnostyki i wdrożenie leczenia, istnieje pewna szansa na uratowanie życia, ale trwale następstwa są zazwyczaj poważne. Jakie są różnice między udarem prawej półkuli a lewej półkuli mózgu? Nasz mózg składa się z dwóch półkul, ale nie są one identyczne. Pod względem podstawowych funkcji, jak czucie czy ruchy mięśniowe, istnieje symetria. Uszkodzenie prawej półkuli objawia się niedowładem prawej ręki i nogi, natomiast ognisko udarowe w lewej półkuli mózgu spowoduje niedowład prawej strony. Dzieje się tak, ponieważ szlaki nerwowe biegnące do mięśni krzyżują się w początkowym odcinku. Istnieją też pojedyncze ośrodki, które nie są symetryczne i znajdują się tylko w jednej półkuli. Typowym przykładem jest ośrodek mowy, który u praworęcznych osób zlokalizowany jest w lewej półkuli. Udar w tej okolicy powoduje afazję czyli utratę zdolności rozumienia mowy, trudności ze znalezieniem właściwych słów lub ich zapominanie, ale też problemy z czytaniem, czy pisaniem. Takie zaburzenia nie wystąpiłyby, gdyby u tej osoby udar dotyczył symetrycznego miejsca w prawej półkuli. Wiadomo również, że u większości osób w lewej półkuli znajduje się ośrodek warunkujący talent do nauk ścisłych, zdolności matematyczne i umiejętność analizy danych. Natomiast w prawej półkuli zlokalizowane są ośrodki związane z myśleniem abstrakcyjnym i wyobraźnią, dzięki czemu rozumiemy dowcipy, konteksty i aluzje. Udar w tych okolicach może pozbawić nas w/w umiejętności, co przez otoczenie może być odebrane jako „zmiana charakteru”. Czy rozległy udar mózgu jest bardzo niebezpieczny? Jakie są rokowania u pacjenta?Zazwyczaj do rozległego udaru mózgu dochodzi w wyniku krwotoku wewnątrzczaszkowego, czyli w przypadku udaru krwotocznego. Ale nie tylko - udar niedokrwienny również może być rozległy, jeśli jest spowodowany zamknięciem dużego naczynia mózgowego, które odpowiada za ukrwienie dużego obszaru mózgu. W przypadku rozległego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego objawy od początku są niepokojące, są to zwykle zaburzenia świadomości albo całkowita utrata przytomności. Rozległy udar mózgu jest obarczony wysoką śmiertelnością lub ryzykiem poważnego inwalidztwa, jak przykuwający do łóżka niedowład czy paraliż dużej części ciała. Często takie osoby nie odzyskują pełnej świadomości, kontakt jest z nimi znaczenie ograniczony, zdarza się także, że na stałe pozostają zupełnie po szczepionce Pfizer może wystąpić udar mózgu? Analiza zgłaszanych na całym świecie działań niepożądanych i powikłań po podaniu szczepionki przeciw COVID-19 wykazała, że istnieje pewne ryzyko wystąpienia udaru mózgu niezależnie od rodzaju zastosowanego preparatu. Jest to spowodowane zwiększeniem właściwości zakrzepowo-zatorowych krwi, co jest jednym z mechanizmów prowadzących do udaru niedokrwiennego. Odnotowano niewielką liczbę udarów mózgu powiązanych z podaniem szczepionki. Należy wziąć pod uwagę, że na całym świecie podano ponad 12 miliardów dawek. Tak duża liczba stworzyła ryzyko wystąpienia różnych niekorzystnych efektów niezamierzonych, większość nich nie miałaby szansy wystąpić, jeśli szczepionek podano by np. 12 tysięcy czy nawet 12 milionów. Jednym z wielu odnotowanych powikłań jest udar mózgu, a ryzyko wystąpienia stanowi setną część procenta, jest więc bardzo niskie. Dla porównania ryzyko zakrzepowo-zatorowe w czasie ciężkiego przebiegu COVID-19 jest bardzo wysokie, najczęściej przybiera postać zatoru płucnego - poważnej choroby bardzo często wykrywanej u pacjentów hospitalizowanych z powodu infekcji SARS-CoV-2, pomimo tego, że każdy z nich w szpitalu otrzymuje leki przeciwkrzepliwe. Odkładając na bok dane naukowe i różne medialne doniesienia propagatorów lub sceptyków, sięgnijmy pamięcią wstecz i przypomnijmy sobie, ile znamy osobiście osób, u których wystąpiło jakiekolwiek powikłanie po podaniu szczepionki przeciw COVID-19, i dla porównania ile znamy osób, które miały powikłania po przebyciu tej choroby. Wnioski wydają się jednoznaczne, ale każdy na prawo do Joanna Kamińską rozmawiała kardiolog i specjalista medycyny rodzinnej dr n. med. Ewa Uścińska. Ukończyła Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, a umiejętności zawodowe uzyskała w Klinice Kardiologii USK oraz w Oddziale Kardiologicznym Szpitala MSWiA w Białymstoku. Przez 5 lat pełniła funkcję ordynatora Oddziału Kardiologicznego Szpitala Powiatowego w Ostrowi Mazowieckiej. Posiada także wykształcenie z zakresu zarządzania - ukończyła EMBA w Ochronie Zdrowia WUM/SGH. Od kwietnia 2021 r. zajmuje się ambulatoryjną diagnostyką i leczeniem w kilku placówkach medycznych na terenie Warszawy. Interesuje się profilaktyką pierwotną i wtórną chorób układu krążenia, a jej szczególną pasją jest edukacja pacjentów na temat zdrowego stylu życia.

Udar mózgu uznawany jest w szczególności za chorobę osób starszych. Średni wiek występowania udarów mieści się pomiędzy 65 rokiem życia 70. Jesteśmy społeczeństwem starzejącym się, dlatego procent zachorowań stale rośnie. Obecnie w Polsce udar mózgu dopada 80 tys. osób rocznie, z czego aż 30 tys. umiera w ciągu miesiąca. Dodatkowo 5% wszystkich chorujących stanowią młodzi ludzie pomiędzy 20 a 35 rokiem życia. Niestety i te statystyki wyglądają coraz gorzej – z roku na rok wzrasta ilość młodych osób z udarem mózgu. Jak rozpoznać udar mózgu Objawy udaru mózgu uzależnione są od tego, w którym obszarze mózgu wystąpiło uszkodzenie. Mogą pojawiać się zaburzenia związane ze wzrokiem, np. podwójne widzenie, ograniczone pole widzenia lub jego zupełna utrata (najczęściej w jednym oku). Osłabienie mięśni języka i gardła, które powodują trudności z mówieniem i połykaniem pokarmu. Niewyraźna mowa jest bardzo charakterystycznym objawem udaru. Może wystąpić również niedowład mięśni twarzy i równie charakterystyczne opadanie kącika ust. Wśród objawów pojawiają się także problemy z równowagą i koordynacją ruchów, osłabienie kończyny dolnej lub górnej lub obydwu jednocześnie, uczucie drętwienia jednej połowy ciała. W przypadku bardzo rozległego udaru może nastąpić całkowita utrata przytomności lub senność, dezorientacja. Krwotoki podpajęczynówkowe mogą objawiać się również bardzo intensywnym bólem głowy. Udar mózgu – przyczyny Udar to uszkodzenie lub obumarcie części mózgu na skutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Wyróżnia się dwa typy udaru mózgu: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny jest specyficzny dla osób starych. Z kolei udar krwotoczny może dotyczyć także osób w młodszym wieku. Udar niedokrwienny mózgu Przyczyną udaru niedokrwiennego jest w szczególności odkładanie się cholesterolu w ściankach naczyń krwionośnych. Cholesterol tworząc tzw. blaszki miażdżycowe doprowadza do miażdżycy, czyli stopniowego zatykania się światła tętnicy, aż do całkowitego jej zatkania. Zatory mogą być również spowodowane przez skrzepliny powstałe w sercu lub w żyłach kończyn. W konsekwencji dochodzi do niedrożności tętnicy, która zaopatruje mózg w krew. Krew przestaje przez nią przepływać lub przepływa w zbyt małych ilościach. Ze względu na to tkanka mózgowa nie jest zaopatrywana w odpowiednią ilość substancji odżywczych, koniecznych do życia i prawidłowego funkcjonowania. Udar krwotoczny mózgu Przyczyną udaru krwotocznego jest pęknięcie ściany tętnicy mózgowej i wylew krwi z naczynia. Udar krwotoczny ma dwojakie konsekwencje dla mózgu. Po pierwsze, w wyniku pęknięcia ściany tętnicy, krew nie dopływa i nie odżywia okolic zaopatrywanych przez daną tętnicę. Po drugie podczas udaru krwotocznego wypływająca z pękniętego naczynia krew zalewa i niszczy sąsiednie tkanki nerwowe. Podnosi się również ciśnienie tętnicze czaszki, co zaburza prawidłowe funkcjonowanie całego mózgu. Udary krwotoczne dodatkowo dzieli się na dwa typy: krwotoki śródmózgowe i krwotoki podpajęczynówkowe. Krwotoki śródmózgowe są konsekwencją źle leczonego lub w ogóle nieleczonego nadciśnienia tętniczego. Zlokalizowane są wewnątrz mózgu. Krwotoki podpajęczynówkowe wynikają z wad ściany naczynia i pęknięcia większego tętniaka lub naczyniaka. W tym przypadku uszkodzone naczynia znajdują się na powierzchni mózgu. Udary niedokrwienne są zdecydowanie poważniejsze i rokują słabiej niż udary niedokrwienne. Zdecydowanie częściej też kończą się śmiercią. Wynika to z bardzo ograniczonych możliwości leczenia krwotoków. Skutki udaru mózgu Skutki udaru mózgu mogą być bardzo rozległe. W dużej mierze wiążą się z upośledzeniem funkcji ruchowych (upośledzenie równowagi, koordynacji, pionizacji, niemożność wykonywania czynnego ruchu celowego). Udar może doprowadzić również do całkowitej utraty władzy w kończynach, utraty mowy, widzenia, rozumienia mowy. Jedynie 7% pacjentów po udarze jest w stanie korzystać z toalety bez specjalnych udogodnień, aż 65% wymaga pomocy przy chodzeniu, a 29% przy mówieniu. W bardzo wielu przypadkach udar bardzo poważnie zagraża życiu lub prowadzi do śmierci. Najnowsze Aleksandra Tchórzewska Pacjent po ostrym udarze mózgu powrócił do zdrowia. Wielki sukces polskich lekarzy! „Mowa wróciła, lepiej czułem swoje usta, prawa ręka znowu dobrze pracowała. Jeszcze tego samego dnia wszystkie objawy ustąpiły” – opowiada pan Edward, pierwszy pacjent na świecie leczony nową metodą terapeutyczną… Patrycja Nawojowska Pień mózgu – budowa, funkcje, choroby i badania. Jakie objawy wskazują na jego uszkodzenie? Aleksandra Tchórzewska Po udarze partnerka ReZigiusza ma niedowład ciała. Apeluje do kobiet o badania przed sięgnięciem po antykoncepcję Pod koniec kwietnia 2022 roku Remigiusz Wierzgoń, popularny youtuber, poinformował, że jego dziewczyna Weronika jest w szpitalu. Teraz Weronika wyznała, że przeszła udar i trudno jej wrócić do sprawności. Za pośrednictwem… Magdalena Bury „Nigdy nie wiemy co nas czeka, ja w wieku 27 lat dostałam udaru” – pisze Weronika, partnerka ReZigiusza, jednego z najpopularniejszych youtuberów w Polsce "Badajcie się, wystarczą badania krwi, u mnie tego zabrakło. Świat obrócił się o 180 stopni" - napisała na swoim profilu na Instagramie Weronika, partnerka ReZigiusza, jednego z najpopularniejszych youtuberów w Polsce. Kilka… Aleksandra Tchórzewska Hailey Bieber przeszła operację serca. W poruszającym nagraniu opowiedziała o wadzie, która była przyczyną mikroudaru Hailey Bieber udostępniła poruszające nagranie, w którym opowiedziała swoim fanom o swoich problemach zdrowotnych. Okazuje się, że modelka, a prywatnie żona Justina Biebera, przeszła poważną operację. Zanim jednak lekarze… Ewelina Kaczmarczyk Wpływ COVID-19 na ryzyko udaru mózgu u osób starszych. Wiadomo, kiedy jest najwyższe Katarzyna Głuszak Coraz młodsi Polacy mają zawał. Co robimy źle? Co 10. zawału w Polsce doświadcza osoba przed 45 Młodzi ludzie coraz częściej cierpią z powodu chorób serca i układu krążenia. Większość - na własne życzenie. Co robimy źle? Jak w młodym (i starszym) wieku uniknąć zawału? Magdalena Bury Udar mózgu (apopleksja) – objawy, przyczyny, leczenie Udar mózgu (dawniej: apopleksja) to uszkodzenie, obumarcie fragmentów tego narządu spowodowane zatrzymaniem dopływu krwi do tkanki mózgowej. Co warto wiedzieć o udarze mózgu? I jakie objawy daje apopleksja? Wyjaśniamy. Anna Jastrzębska Innowacyjny implant mózgu przywrócił „mowę” sparaliżowanemu mężczyźnie. Zamienia myśli w słowa Przełomowa technologia pozwoliła sparaliżowanemu mężczyźnie na nowo skomunikować się ze światem - 15 lat po tym, jak udar pozbawił go możliwości mówienia. „Neuroproteza” odczytuje słowa z aktywności elektrycznej mózgu. Magdalena Bury Beata Tadla opowiedziała o swoim udarze. „Całe szczęście, że ludzie, którzy byli ze mną, błyskawicznie wezwali karetkę” "Czas odgrywa tu kluczową rolę. Im szybciej trafimy pod fachową opiekę, tym mniejsze ryzyko śmierci albo trwałej niepełnosprawności" - tak o udarze pisze Beata Tadla. Dziennikarka w swoim poście na Instagramie podzieliła się z… Justyna Mazur Kora mózgowa – funkcje, budowa, zanik i śmierć Kora mózgowa to część istoty szarej mózgu, zlokalizowana na powierzchni mózgu. Stanowi skupisko ogromnej ilości komórek nerwowych odpowiedzialnych za odbieranie, przetwarzanie i przekazywanie impulsów nerwowych. Podział… Julia Krupińska Jedzenie dobre dla mózgu Mózg - nasz główny organ zarządzający. Odpowiada za zdrowie fizyczne i mentalne. A tak często go zaniedbujemy! Zadbajmy, by zdrowo zjadł. Na pewno nam się odwdzięczy: dobrą koncentracją, lepszą pamięcią i mniejszym ryzykiem… Natalia Suchocka Utrata wzroku – chwilowa i nagła. Przyczyny nagłej ślepoty Nagła lub chwilowa utrata wzroku wymaga konsultacji z lekarzem, nie każda z nich – na szczęście – kończy się trwałą ślepotą. Na ich wystąpienie może wpłynąć wiele czynników, które może rozpoznać jedynie specjalista.… Milena Marchewka Rezonans magnetyczny głowy – wskazania, ile trwa, skutki uboczne Rezonans magnetyczny głowy to badanie często wykorzystywane do diagnostyki zmian w mózgu. Wykrywa udary, nowotwory, pozwala na ocenę stopnia uszkodzeń po urazach. Rezonans magnetyczny głowy można przeprowadzić z kontrastem lub… Magdalena Bury Gienek Loska nie żyje. Zwycięzca X-Factora miał 45 lat Gienek Loska, zwycięzca X-Factora, zmarł wczoraj, 9 września 2020 roku, w domu swojej mamy na Białorusi. Kobieta opiekowała się nim od 2018 roku, czyli od momentu, gdy będąc u niej w odwiedzinach, tuż przed powrotem do Polski,… Julia Krupińska Ile procent ma wino? Ile mogę go wypić? Słyszymy nieraz, że umiarkowane picie wina jest zdrowe. Ale co to znaczy umiarkowane? Raz na tydzień, a może codziennie? Zbyt mało nie da korzyści, a więcej może szkodzić. Podpowiadamy, ile wina można wypić, aby było zdrowo. Jolanta Pawnik Catherine Deneuve: Czasem dochodzi się do momentu, że szuka się nowości i eksperymentów „Jestem aktorką. Nie mogę opowiadać samej prawdy. Zwłaszcza, że nie ma ona w sobie nic fascynującego” – mówi w filmie „Prawda”, który swoją kinową premierę miał w czasie pandemii koronawirusa. Catherine Deneuve… Anna Jastrzębska Lekcja, która może uratować życie! Rusza Akademia Stop Udarom dla nauczycieli Szybko i sprawnie udzielona pierwsza pomoc w udarze mózgu jest kluczowa – to, co się dzieje w organizmie jest bowiem jak pożar. By zwiększyć świadomość tej choroby wśród najmłodszych, Akademia Stop Udarom! udostępniła… Katarzyna Głuszak D-dimery – co to jest? Jak obniżyć zbyt wysoki poziom? D-dimery powstają w procesie rozpuszczania skrzepów. Ich obecność może więc świadczyć o tym, że w organizmie doszło do nieprawidłowego krzepnięcia, które może powodować niedrożność naczyń krwionośnych i stan… Zuzanna Kowalewska Konwulsje – czym są i co może być ich przyczyną? Konwulsje to jedne z najbardziej charakterystycznych objawów choroby ludzkiego organizmu. Mogą być spowodowane wieloma czynnikami i dochodzi do nich stosunkowo często. W tym tekście objaśniamy, czym są drgawki, co może je… Marta Dragan Muniek Staszczyk o życiu po wylewie: choroba zmienia punkt widzenia i uczy pokory Muniek Staszczyk doznał wylewu w lipcu tego roku podczas pobytu w Londynie. Z tego powodu artysta zniknął na kilka miesięcy z życia publicznego, odwołał koncerty, zmienił swój styl życia. Teraz zdecydował się opowiedzieć o tym,… Edyta Brzozowska „Potwornie bolało mnie dosłownie wszystko. Potem mąż mi opowiadał, że nie dawałam się dotknąć, bo dosłownie wyłam z cierpienia” – mówi 30-letnia Natalia, która przeszła udar mózgu Marta Dragan „Zdrowie zaczyna się w głowie”. Neurolożka zachęca kobiety do dbania o zdrowie mózgu Julia Krupińska Chcesz obniżyć poziom złego cholesterolu? Pokochaj białe owoce i warzywa! Jeśli boicie się podwyższonego cholesterolu po świątecznym jajecznym obżarstwie, zjadajcie co najmniej jedno jabłko dziennie. Może być też inny owoc lub warzywo, ale ważny jest jego kolor. Ewa Wojciechowska Emilia Clarke ma za sobą trzy operacje mózgu. Teraz pokazała zdjęcia zrobione po zabiegu Justyna Dudkiewicz Trombektomia ratunkiem dla osób po udarze mózgu Trombektomia mechaniczna to wewnątrznaczyniowy sposób na usunięcie skrzepliny wywołującej udar mózgu. W Polsce pilotaż tej metody będzie realizowany w siedmiu ośrodkach: w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Katowicach,… Julia Krupińska Ser i bajki o cholesterolu Ograniczamy jedzenie serów, bo boimy się o zbyt wysoki cholesterol. Czy słusznie, skoro wielbiciele sera – Francuzi – mają najzdrowsze serca w Europie?! Julia Krupińska Po co rapować o migotaniu przedsionków? Jak wykryć bezobjawową arytmię serca? Samodzielnie, w prosty sposób, słuchając najszybszego rapera na świecie! Migotanie przedsionków, które jest najczęstszym zaburzeniem pracy serca, w Polsce dotyczy blisko 0,5 mln osób.

Udar mózgu dotyka około 0,5 proc. ogólnej populacji. Ponad połowa występuje u osób powyżej 70. roku życia. W Europie rocznie notuje się milion nowych przypadków udaru mózgu. W Polsce rocznie dosięga około 70 tys. osób, z czego aż 30 tys. umiera w ciągu miesiąca. Ci, którym udaje się przeżyć ostrą fazę choroby, wymagają zwykle opieki bliskich ze względu na występujący po udarze niedowład kończyn bądź częściowy paraliż ciała. Dlatego nie można lekceważyć objawów udaru. Niezwykle ważna jest umiejętność rozpoznawania jego symptomów i udzielania pierwszej pomocy. Dla życia chorego liczy się każda minuta. W dobie nowoczesnych leków, szczególnie ważny jest czas od momentu wystąpienia objawów do dotarcia chorego do szpitala. spis treści 1. Klasyfikacja udaru 2. Rodzaje udaru Udar niedokrwienny Udar krwotoczny Mini udar 3. Przyczyny udaru 4. Objawy udaru 5. Diagnostyka udaru 6. Leczenie udaru Leczenie ogólne Leczenie udaru niedokrwiennego Leczenie udaru krwotocznego 7. Rehabilitacja po udarze 8. Profilaktyka udaru rozwiń 1. Klasyfikacja udaru Udar mózgu (incydent mózgowo-naczyniowy, dawniej także apopleksja; z gr. "paraliż"; łac. apoplexia cerebri, insultus cerebri, ang. cerebro-vascular accident, CVA) to zespół objawów klinicznych związanych z nagłym wystąpieniem ogniskowego lub uogólnionego zaburzenia czynności mózgu, utrzymujący się dłużej niż 24 godziny i niemający innej przyczyny niż naczyniowa. Zobacz film: "Migotanie przedsionków a udar mózgu" Udary mózgu to najczęstsza przyczyna niepełnosprawności – 70 proc. chorych jest dotkniętych kalectwem o różnym nasileniu. Kolejne incydenty udarowe pogłębiają niepełnosprawność ruchową, intelektualną i językową, a także skracają życie. Po przebytym udarze mózgu 20 proc. pacjentów wymaga opieki stałej, 30 proc. – pomocy w niektórych codziennych czynnościach, natomiast 50 proc. osób odzyskuje niemal pełną sprawność. W okresie 5 lat po pierwszym udarze mózgu, kolejnego zawału mózgu doznaje 30-40 proc. chorych. Powrót do zdrowia zależy jednak od tego, jak szybko choremu została udzielona pierwsza pomoc i kiedy trafił pod specjalistyczną opiekę. Umiejętność szybkiego zareagowania na pierwsze objawy udaru mózgu może ocalić wielu osobom życie. 2. Rodzaje udaru Istnieje kilka rodzajów udarów. Ich podział opiera się na patomechanizmie, który prowadzi do uszkodzenia tkanki mózgowej. Udar niedokrwienny Udar niedokrwienny to inaczej zawał mózgu (stanowi 85-90 proc. wszystkich przypadków udarów). Udar niedokrwienny mózgu polega na zamknięciu drogi dopływu krwi do określonego rejonu tkanki mózgowej. Może to nastąpić na skutek zmian strukturalnych, np. miażdżycowych, w obrębie ściany naczyń mózgowych, narastających latami w wyniku obecności czynników ryzyka. Do udaru niedokrwiennego mózgu może dojść również gwałtownie w wyniku przedostania się materiału zatorowego do tętnicy mózgowej. Istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu jest migotanie przedsionków, wady zastawkowe serca. Innym mechanizmem jest stopniowe pogarszanie perfuzji mózgowej na skutek np. obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Nie stwierdza się tu przeszkody w przepływie krwi. Wyróżnia się więc udary niedokrwienne: a. zakrzepowo-zatorowe b. zatorowe c. hemodynamiczne – w wyniku obniżenia ciśnienia tętniczego i krytycznego spadku regionalnego przepływu mózgowego (bez przeszkody w naczyniu) PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem: Czy udar można przewidzieć? - odpowiada lek. Jerzy Bajko Czy to może być trzeci udar? - odpowiada lek. Jerzy Bajko Czy po udarze można wrócić do pełnej sprawności? - odpowiada lek. Jerzy Bajko Wszystkie odpowiedzi lekarzy Udar krwotoczny Udar krwotoczny jest spowodowany wylewem krwi do mózgu. Może to nastąpić na skutek np. pęknięcia tętniaka lub też pęknięcia osłabionej ściany naczynia pod wpływem znacznego wzrostu ciśnienia tętniczego. Przyczyną udaru krwotocznego mózgu mogą być również skazy krwotoczne oraz malformacje naczyniowe. Udary krwotoczne stanowią 10-15 proc. wszystkich przypadków udarów. Mini udar Mini udar to potoczna nazwa przemijającego ataku niedokrwiennego. Oznacza to, że mózg nie otrzymał koniecznej do funkcjonowania dawki krwi. Jest to więc przejściowe niedokrwienie. Przemijalność zjawiska nie oznacza jednak, że nie jest ono niebezpieczne. Wystąpienie miniudaru może bowiem świadczyć o poważniejszych problemach ze zdrowiem, a nawet być wstępem do ''właściwego'' udaru. Jeśli podzielić udary ze względu na dynamikę, można wyróżnić: Przejściowe napady niedokrwienne (TIA) – objawy ustępują w ciągu 24 godzin Udar ustępujący (RIND) – objawy ustępują w ciągu 3 tygodni Udar dokonany (CS) – objawy utrzymują się na stałym poziomie lub nasilenie maleje tylko częściowo Udar postępujący (PS) – objawy występują nagle, a następnie narastają stopniowo lub w postaci kolejnego zaostrzenia Udary mózgu w obszarze unaczynienia przez tętnice szyjne występują u około 85 proc. chorych, a w obszarze zaopatrywanym przez tętnice kręgowe – u 15 proc. 3. Przyczyny udaru Czynniki ryzyka udaru mózgu można podzielić na dwie grupy. Do niemodyfikowalnych przyczyn udaru mózgu zaliczamy: wiek – ryzyko zwiększa się dwukrotnie co 10 lat, od 55. roku życia płeć męska etniczne (rasa czarna i żółta) predyspozycje rodzinne i genetyczne (udar w rodzinie w wywiadzie, genetycznie uwarunkowane zespoły predysponujące do stanów zakrzepowych, hiperhomocysteinemia) przebyte udary Modyfikowalne czynniki ryzyka udaru mózgu to: nadciśnienie tętnicze choroby serca (migotanie przedsionków). W przypadku udaru mózgu przyczyną mogą też być zaburzenia gospodarki lipidowej oraz cukrzyca. Inną przyczyną udaru mózgu będą również zakażenia, choroby naczyń, zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej oraz dysplazja włóknisto-mięśniowa. Za przyczynę udaru mózgu uważa się również palenie papierosów i nadużywanie alkoholu. W niektórych przypadkach udaru mózgu przyczyną jest również: otyłość dna moczanowa zespół bezdechu sennego zaburzenia krzepnięcia krwi, w tym polekowe hiperfibrynogenemia przebyty udar bądź przemijający atak niedokrwienny (TIA) niedoczynność tarczycy stosowanie amfetaminy i kokainy palenie papierosów 4. Objawy udaru W przypadku udaru mózgu objawów nic nie poprzedza. Może się wydarzyć o każdej porze dnia, jednakże najczęściej zdarza się w nocy, a chorzy zaczynają odczuwać objawy udaru mózgu po przebudzeniu. Często zdarza się również podczas wykonywania codziennych czynności. W czasie udaru objawy zależą od lokalizacji ogniska uszkodzenia tkanki mózgowej. Pogorszenie stanu ogólnego następuje nagle, często po dużym wysiłku lub stresie. Zwykle występuje: bardzo silny ból głowy nudności i wymioty porażenie połowicze opadanie kącika ust po stronie porażonej (objaw fajki) mogą występować objawy oponowe w ciągu kilku minut dochodzi do utraty przytomności może rozwinąć się śpiączka Krwotok móżdżku zwiększa ryzyko wklinowania, co jest zagrożeniem życia. Małe udary krwotoczne, przebiegające z niewielkimi zaburzeniami świadomości, może cechować zależnie od umiejscowienia: płat czołowy – ból okolicy czołowej, niedowład połowiczy dotyczący przeciwnej połowy ciała w stosunku do półkuli dotkniętej udarem lub rzadko monopareza płat ciemieniowy – ból okolicy ciemieniowo-skroniowej, zaburzenia czucia płat skroniowy – bóle okolicy skroniowej, niedowidzenie kwadrantowe płat potyliczny – ból oka po stronie udaru, niedowidzenie połowicze 5. Diagnostyka udaru Najważniejsze badania diagnostyczne w udarach mózgu i przemijających napadach niedokrwiennych są: tomografia komputerowa Tomografia komputerowa głowy jest obecnie podstawowym badaniem w diagnostyce udarów mózgu. Jej zastosowanie już w momencie przyjęcia pacjenta do szpitala umożliwia zróżnicowanie udaru niedokrwiennego mózgu z krwotocznym w zasadzie nawet już w chwili wystąpienia epizodu. Do końca pierwszej doby po udarze niedokrwiennym mózgu badanie TK może nie wykazywać odchyleń, a w pierwszym tygodniu nie koreluje ze stanem klinicznym. Tak więc dzięki tomografii komputerowej można potwierdzić wystąpienie udaru niedokrwiennego mózgu, ale nie da się go całkowicie wykluczyć. W ciągu pierwszych 6 godzin od wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu nie widać w obrazie TK zmian charakterystycznych dla udaru niedokrwiennego. Jeśli są one widoczne, to obejmują: zatarcie granicy między substancją białą i szarą mózgu, cechy niezbyt nasilonego obrzęku (zatarcie bruzd, zwężenie komór mózgu). Udar krwotoczny daje natomiast w TK obraz ogniska o zwiększonym pochłanianiu promieniowania (jasny obszar). Co więcej, ognisko to staje się coraz mniej hyperdensyjne z czasem, tak więc możliwe jest ocenienie, jak dużo czasu minęło od wystąpienia krwotoku. rezonans magnetyczny Rezonans magnetyczny jest również bardzo dobrym badaniem, które wykazuje zmiany udarowe już po kilku godzinach, ale ze względu na koszty i trudniejszy dostęp nie jest często wykonywany. W pewnych jednak sytuacjach to właśnie rezonans magnetyczny głowy jest badaniem najważniejszym. Do takich sytuacji można zaliczyć udary zatokowe i ogniska niedokrwienne w tylnym dole czaszki, jak również podejrzenie encefalopatii miażdżycowej Binswangera. USG doppler tętnic dogłowowych Ultrasonografia dopplerowska tętnic dogłowowych jest metodą nieinwazyjną, powszechnie stosowaną w diagnostyce miażdżycy naczyń dogłowowych, zwłaszcza tętnic szyjnych, rozwarstwienia ściany naczyniowej, zespołu podkradania tętnicy podobojczykowej, zaburzeń przebiegu tętnic kręgowych oraz malformacji naczyniowych. przezczaszkowa ultrasonografia dopplerowska Przezczaszkowa ultrasonografia dopplerowska to także badanie nieinwazyjne umożliwiające ocenę przepływu krwi przez główne pnie naczyń śródczaszkowych. Może być wykorzystywana w diagnostyce niedrożności lub zwężeń (skurczu) dużych naczyń, malformacji naczyniowych, zespołów podkradania śródczaszkowego (dochodzi wówczas do zmiany kierunku przepływu krwi). dyfuzyjna technika echoplanarna (DWI, diffusion-weighted imaging) i perfuzyjna dynamiczna technika echoplanarna (PWI, perfusion-weighted imaging) Dyfuzyjna technika echoplanarna MR (DWI) i perfuzyjna dynamiczna technika echoplanarna TK i MR (PWI) to nowoczesne metody, które pozwalają na bardzo wczesne ujawnienie zmian niedokrwiennych, a różnica PWI-DWI umożliwia wczesną ocenę strefy półcienia (penumbry). Metody te mogą być przydatne w kwalifikowaniu chorych do leczenia trombolitycznego. Badania kardiologiczne: EKG echo serca, także przezprzełykowe 24-godzinne badanie EKG holter 24-godzinne badanie ciśnienia tętniczego (holter ciśnieniowy) elektroencefalografia obrazowanie naczyń Obrazowanie naczyń dogłowowych i śródczaszkowych: angiografia, cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA), angiografia rezonansu magnetycznego (angio-MR), angiografia TK. Angiografia rezonansu magnetycznego jest metodą nieinwazyjną i pozwala na przestrzenną ocenę układu naczyniowego. Bardziej czułe jest obrazowanie DSA, które umożliwia wykrycie drobnych zmian naczyniowych. Badania laboratoryjne: saturacja morfologia OB ocena gospodarki węglowodanowej lipidogram (cholesterol wraz z frakcjami oraz triglicerydy) układ krzepnięcia białka ostrej fazy jonogram (sód, potas) 6. Leczenie udaru Leczenie ogólne Postępowanie ogólne jest wspólnym leczeniem dla wszystkich osób z udarem mózgu: monitorowanie czynności życiowych wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, węglowodanowej kontrola ciśnienia tętniczego – należy unikać gwałtownego obniżania ciśnienia ze względu na ryzyko spadku przepływu mózgowego stosowanie leków przeciwobrzękowych, przeciwdrgawkowych profilaktyka przeciwzakrzepowa zwalczanie gorączki Leczenie udaru niedokrwiennego Przed leczeniem należy jak najszybciej zróżnicować typ udaru – w tym celu wykonuje się TK głowy. Na tej podstawie dobiera się odpowiednie leczenie. Najnowszym (wprowadzonym w latach dziewięćdziesiątych) standardem leczenia udaru niedokrwiennego mózgu są leki trombolityczne. Leki te aktywują trombolizę, czyli "rozpuszczanie" skrzepu będącego przyczyną niedokrwienia mózgu. Leczenie należy wykonać w trybie nagłym, doraźnym, najszybciej jak to jest możliwe, w trakcie tzw. okna terapeutycznego, które dla obecnie stosowanego leku rt-PA (rekombinowany tkankowy aktywator plazminogenu) podawanego dożylnie wynosi do 3 godzin od pierwszych objawów związanych z udarem mózgu. W Polsce, od roku 2003, na podstawie wytycznych Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD 2003-2005, prowadzone jest leczenie trombolitycze w udarze niedokrwiennym mózgu w specjalnie przygotowanych do tego oddziałach udarowych. Leczenie trombolityczne udaru niedokrwiennego mózgu może być przeprowadzone tylko w przypadku braku przeciwwskazań, których lista obejmuje między innymi: wysokie ciśnienie tętnicze (ponad 185 mmHg skurczowe) stosowane w okresie przed zachorowaniem leczenie doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi lub heparyną świeży zawał serca wysoki poziom glikemii małopłytkowość ciężki udar z głębokim niedowładem zaburzeniami świadomości (stosowana jest specjalna skala punktowa) i wiele innych Niewłaściwe stosowanie leczenia trombolitycznego udaru mózgu – poza czasowym oknem terapeutycznym lub przy współistnieniu przeciwwskazań do leczenia – może prowadzić do poważnych powikłań (wtórne ukrwotocznienie zawału). Aktualnie prowadzone są badania kliniczne w wyznaczonych ośrodkach nad leczeniem dożylnym za pomocą rt-PA pomiędzy 3 a 4,5 godziny od udaru, a nawet (przy podaniu do niedrożnej tętnicy domózgowej) do 6 godzin. Odpowiednio wcześnie podjęte leczenie pozwala na całkowite odwrócenie skutków udaru mózgu, zaś chory z udarem mózgu może powrócić do pełnej aktywności bez żadnych defektów neurologicznych. Niepodjęcie leczenia trombolitycznego w prawidłowo i wcześnie rozpoznanym udarze niedokrwiennym mózgu jest poważnym błędem w sztuce lekarskiej, skazującym pacjenta na ciężkie inwalidztwo. Zdecydowanie rzadziej stosuje się trombektomię (usunięcie zakrzepu) oraz angioplastykę i implantację stentów naczyniowych. Leczenie udaru krwotocznego W udarze krwotocznym mózgu dostępne są dwie metody leczenia: zachowawcza i operacyjna. Leczenie zachowawcze udaru mózgu jest leczeniem standardowym w ostrej fazie udaru, stosuje się je w obrzęku mózgu, padaczce, zaburzeniach oddychania, hipertermii, nadciśnieniu tętniczym, zaburzeniach gospodarki węglowodanowej oraz gospodarki wodno-elektrolitowej. Leczenie operacyjne udaru krwotocznego mózgu stosowane jest w ściśle określonych sytuacjach, tj. krwiakach nadnamiotowych położonych powierzchownie u pacjentów z udarem mózgu i narastającymi zaburzeniami świadomości oraz krwiakach w móżdżku o średnicy większej lub równej 3 cm zagrażających wgłobieniem lub powstaniem ostrego wodogłowia obturacyjnego. W przypadku szybko narastającego wodogłowia obturacyjnego zakłada się operacyjnie zastawkę do układu komorowego, która odprowadza płyn mózgowo-rdzeniowy przez żyły szyjne do prawego przedsionka. Chociaż udar mózgu jest najpoważniejszym uszkodzeniem mózgu, to w przypadku szybkiej reakcji chorego i dostępności odpowiednich środków możliwe jest przywrócenie prawidłowych funkcji mózgu lub też znaczne zmniejszenie objawów udaru mózgu. Oprócz przedstawionego leczenia w ostrej fazie udaru mózgu u każdego pacjenta z udarem stosowana jest również profilaktyka wtórna oraz rehabilitacja – pozwala to zmniejszyć ryzyko ponownego udaru oraz poprawić jakość funkcjonowania w życiu codziennym. 7. Rehabilitacja po udarze Rehabilitacja po udarze jest rozpoczynana zaraz po przybyciu do szpitala. Kontynuuje się ją na oddziale rehabilitacji, przychodni lub w domu. Rehabilitacja daje szansę na powrót do normalnego trybu życia. Czas trwania uzależniony jest od technik terapeutycznych, możliwości oraz intensywności zabiegu. Przy rehabilitacji należy wyznaczyć cele, które będą realizowane. Rehabilitacja po udarze może trwać parę tygodni, miesięcy lub lat. Postępy zależą od pacjenta, dlatego termin jej zakończenia jest niezwykle trudny do określenia. 8. Profilaktyka udaru Zapobieganie udarom mózgu dotyczy przede wszystkim udarów niedokrwiennych mózgu. Prewencja udaru krwotocznego, poza uwzględnieniem czynników ryzyka wspólnych z udarem niedokrwiennym mózgu, jest o wiele trudniejsza ze względu na nieprzewidywalny czas ujawnienia się czynnika sprawczego. Profilaktyka pierwotna udaru mózgu polega na wyrównywaniu zaburzeń i uzyskaniu kontroli nad modyfikowalnymi czynnikami ryzyka udaru, czyli odpowiednim leczeniu chorób sprzyjających rozwinięciu się udaru mózgu oraz propagowaniu i wprowadzaniu zachowań prozdrowotnych. W skrócie oznacza to: leczenie nadciśnienia odpowiednie leczenie przeciwzakrzepowe w przypadku odpowiednich chorób serca wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie cukrzycy, a nawet stanów przedcukrzycowych wyrównywanie zaburzeń lipidowych regularny aerobowy wysiłek fizyczny Inne sposoby na zmniejszenie ryzyka udaru to: Zrezygnowanie z tytoniu i alkoholu Kontrola ciśnienia krwi – ciśnienie nie powinno przekraczać wartości 140/90 mm Hg Ograniczenie alkoholu u osób pijących (do maksymalnie 1-2 drinków dziennie) Utrzymanie prawidłowej wagi – w przypadku nadwagi lub otyłości powinniśmy postarać się o zrzucenie zbędnych kilogramów Zwiększenie aktywności fizycznej – zaleca się co najmniej 30 minut dziennie wysiłku fizycznego (aerobik, marsz, jazda na rowerze) Zapobiega to chorobom serca i udarom Stosowanie odpowiedniej diety – należy spożywać produkty bogate w potas oraz ubogie w sód. Dodatkowo utrzymaniu zdrowia sprzyja spożywanie warzyw i owoców Ograniczenie nerwów i stresu Kontrolowanie poziomu cukru Udar mózgu jest najpoważniejszą chorobą naczyniową mózgu oraz jednym z największych problemów w medycynie. Na całym świecie stanowi trzecią w kolejności przyczynę zgonów i główny powód niesprawności u osób powyżej 40. roku życia. Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki. polecamy

Udar mózgu, zaraz obok nowotworu i zawału serca, jest jedną z najczęstszych przyczyn przedwczesnej śmierci. W jego przebiegu dochodzi do uszkodzenia obszarów mózgu, odpowiadających za ruch, mowę i sferę poznawczą. Dzięki szybkiej interwencji medycznej udar można opanować i przywrócić u pacjenta utracone funkcje, choć należy pamiętać, że życie po udarze nie jest już takie samo. Nierzadko chorym po incydencie mózgowym trzeba się zajmować, wymaga on opieki zarówno fizjoterapeutycznej, jak i neurologopedycznej. Jak zadbać o taką osobę? Czym jest udar i jak się objawia? Udarem określa się nagłe zaburzenie czynności mózgu, które trwa około doby i może zakończyć się śmiercią. Udary dzielą się na krwotoczne (wylewy) i niedokrwienne (zaburzony jest dopływ krwi do mózgu), a ich skutki są ciężkie do przewidzenia. Częściej występującym rodzajem udaru jest udar niedokrwienny, który uznaje się za nieco lżejszy w swoich skutkach niż wylew. Udar może dotknąć nas w każdym wieku, choć częściej występuje u osób starszych. Warto wiedzieć, jakie są objawy udaru, aby móc udzielić niezwłocznej pomocy medycznej choremu: nagłe zaburzenie czucia z jednej strony ciała, nagłe porażenie połowy ciała, niedowłady, zaburzona mowa (mowa staje się niezrozumiała dla otoczenia, bełkotliwa), chory zachowuje się, jakby był pijany, zaburzenia równowagi, zaburzenie widzenia (często chory widzi podwójnie), bardzo silny ból głowy, czasem utrata – przyczyny Pojawienie się udaru jest stanem zagrożenia życia. Jego przyczyn jest wiele i często nakładają się na siebie. Wśród nich znajdują się: wiek (udary często pojawiają się po 60. roku życia, chociaż nie jest to regułą), nadciśnienie, szczególnie nieleczone, nadwaga, zła dieta, cukrzyca, używki, głównie palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu, choroby serca, choroby naczyń krwionośnych, czynniki genetyczne, rasa – udary częściej dotykają osoby rasy czarnej, płeć – udar występuje częściej u kobiet niż mężczyzn. Jak wygląda życie chorego po udarze? Jakość życia pacjenta po udarze często znacznie się obniża, ponieważ dochodzi do uszkodzenia mózgu, a co z tym idzie – utraty niektórych funkcji związanych z ruchem i samodzielnością. Nierzadko pacjent staje się zależny od osób trzecich. Najczęstszymi skutkami udarów i wylewów (udarów krwotocznych) są: zaburzenia równowagi, niedowłady połowicze lub obustronne, trudności w przyjmowaniu odpowiedniej dla siebie pozycji, zaburzenia mowy, w tym afazja, zaburzenia pamięci, zespoły otępienne. Głównym celem rehabilitacji, zarówno ruchowej, jak i logopedycznej jest odzyskanie przez pacjenta sprawności w zakresie codziennych czynności, takich jak samoobsługa, przemieszczanie się, udział w życiu społecznym i komunikacja z otoczeniem. Warto zaznaczyć, że na sukces pacjenta składa się współpraca specjalistów, lekarzy, pielęgniarek oraz rodziny lub osób opiekujących się chorym. W zależności od stanu pacjenta wyróżnia się trzy grupy chorych pod względem ich sprawności ruchowej (motoryki): I grupa – pacjent kontaktowy, komunikujący się z otoczeniem, w dużej mierze samodzielny, który wymaga jedynie niewielkiego wsparcia; II grupa – pacjent leżący, który nie jest w stanie sam zmienić pozycji, jego samoobsługa jest znacznie ograniczona, często przejawia zaburzony kontakt z otoczeniem, wymaga stałej pomocy otoczenia; III grupa – pacjent leżący z dużymi zaburzeniami świadomości. Plany rehabilitacyjne znacznie różnią się w zależności od tego, w której grupie znajduje się pacjent. Powodzenie rehabilitacji zależy w dużej mierze od samego chorego, jego samopoczucia i stanu emocjonalnego. Z pewnością łatwiej pracuje się z osobą chętną i gotową do pracy. Mowa po udarze Na skutek udaru bardzo często pojawiają się zaburzenia mowy o różnym nasileniu i przebiegu. Ograniczone mówienie jest ogromnym problemem dla chorego, ponieważ znacznie utrudnia komunikację z otoczeniem, informowanie o swoich uczuciach, potrzebach. Ponadto wydłuża czas komunikacji, co jest męczące dla obu stron. Zaburzenia mowy po udarze mogą mieć charakter afazji (zaburzona mowa spowodowana uszkodzeniem czuciowego lub ruchowego ośrodka mowy lub obu naraz) bądź dyzartrii (mowa pacjenta jest zaburzona ze względu na uszkodzenie dróg unerwiających narządy mowne). Dyzartria jest o tyle lżejsza, że w jej przypadku pacjent może komunikować się z otoczeniem za pomocą pisma. Przy afazji sprawa ma się nieco gorzej, ponieważ chory przejawia nie tylko zaburzenia mowy, ale też trudności w nazywaniu, rozumieniu, czytaniu i liczeniu. Wiele osób z afazją jest całkowicie pozbawiona możliwości porozumiewania się z innymi ludźmi, co nierzadko jest powodem występowania depresji. U pacjentów z dyzartrią dominują trudności w odpowiednim układaniu narządów artykulacyjnych (robimy to całkowicie nieświadomie), a także zaburzenia połykania (dysfagia). Mowa chorego z dyzartrią cechuje się małą wyrazistością, monotonnością. Jest powolna i nierytmiczna. Przeczytaj również:Na czym polega dyzartria?Dysfagia (problem z połykaniem) – na czym polega?Terapia mowy po udarze Uważa się, że rehabilitację po udarze należy rozpocząć najszybciej jak to tylko możliwe. Zadaniem terapeutów w pierwszych dniach po incydencie mózgowym jest sprawdzenie, na jakim poziomie aktualnie znajduje się pacjent: Czy rozumie mowę? Czy potrafi nazwać zaproponowane obrazki? Czy nawiązuje kontakt z terapeutą? Czy mówi? Czy wie, gdzie się znajduje? Czy jest świadomy, jaki jest dzień tygodnia, miesiąc, rok? Warto zaznaczyć, że terapia mowy nie jest tylko zadaniem logopedy. Na proces leczenia ogromny wpływ ma rodzina i osoby opiekujące się chorym. Terapia mowy może trwać wiele miesięcy, a nawet lat, dlatego warto uzbroić się w cierpliwość. Bywają przypadki, że pacjent nigdy nie wraca do sprawności, którą wykazywał przed od zaburzeń mowy, które pojawiły się w wyniku udaru, każdy pacjent potrzebuje wsparcia, a przede wszystkim zrozumienia ze strony rodziny. Należy pamiętać, że proces rehabilitacji jest długi i monotonny i może mu towarzyszyć wiele chwil zwątpienia, obniżona samoocena i depresja, dlatego warto być z chorym w tym szczególnie trudnym dla niego czasie. Źródła: T. Pałka, M. Puchowska-Florek, Chory po udarze – rehabilitacja ruchowa i zaburzeń mowy, [w:] Choroby serca i naczyń, 2007, tom 4, nr 2. J. Morawska, M., A. Gutysz-Wojnicka, Problemy opiekunów chorych po udarze mózg. Udar Mózgu 2008, 10 (2).

Rodzaje udaru mózguRodzaj udaru ma szczególne znaczenie podczas podejmowania decyzji o typie leczenia. Wyróżnia się: udar mózgu niedokrwienny (4/5 wszystkich przypadków),udar mózgu krwotoczny (1/5 przypadków). Co to jest udar mózgu?O udarze niedokrwiennym mówimy, gdy tętnica zaopatrująca jedną z części mózgu w krew, staje się niedrożna, czyli nie ma w niej żadnego przepływu lub ilość krwi przez nią przepływająca jest niewystarczająca do odżywienia krwotoczny, potocznie nazywany wylewem, powstaje, gdy dochodzi do pęknięcia tętnicy mózgowej. Wówczas krew wydostaje się poza jej obręb, co niszczy okoliczną tkankę nerwową i powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, zaburzając funkcjonowanie całego udaru mózguObjawy zależą od tego, której części mózgu dotyczy uszkodzenie. Zatkanie tętnicy doprowadzającej krew do niewielkiego obszaru, najczęściej powoduje niewielkie objawy. Jeżeli jednak w tym obszarze znajdują się struktury ważne dla życia (np. ośrodki odpowiedzialne za krążenie krwi czy oddychanie), to następstwa ich niedokrwienia mogą być bardzo objawy:Osłabienie mięśni twarzy - np. kącik ust opadający po jednej (niedowład) kończyny górnej i/lub dolnej – chory ma trudności w poruszaniu nią, czasami nie może wykonać nią żadnego ruchu. Niekiedy opisuje drętwienie połowy ciała lub jakiegoś obszaru zlokalizowanego po jednej stronie widzenia - takie jak podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, a nawet utrata wzroku w jednym mięśni gardła i języka – chory ma trudności w mówieniu (mowa staje się niewyraźna, trudna w zrozumieniu) i równowagi i koordynacji ruchów – chory ma trudności w poruszaniu się, często się potyka lub upuszcza bardzo silny ból głowy, który pojawia się w przypadku wystąpienia krwotoku lub utrata przytomności – chory może być senny, trudno go dobudzić, mówi nieskładnie, nie wie co się z nim dzieje, gdzie jest lub też całkowicie traci przytomność i nie reaguje na szturchanie i polecenia udar, nawet z niewielkimi objawami, jest stanem zagrożenia życia i wymaga jak najszybszego leczenia w szpitalu, najlepiej na tzw. oddziale udarowym, który specjalizuje się w tego typu opiece. W przypadku przemijającego niedokrwienia mózgu (nawet krótkotrwałego) również wymagana jest hospitalizacja, ponieważ może on poprzedzać udar o kilka dni bądź nawet i rozpoznania objawów udaru przydatny może być poniższy akronim:Usta wykrzywioneDłoń opadniętaArtykulacja utrudnionaRozmazane widzenieJeśli podejrzewasz udar mózgu, szybkie działanie jest bardzo ważne, ponieważ komórki nerwowe mózgu są wrażliwe na niedotlenienie i zaczynają obumierać już w ciągu 4 minut od chwili wystąpienia niedokrwienia. Wielu chorych kwalifikuje się do leczenia, które może odwrócić bądź znacznie ograniczyć skutki udaru, jednak przynosi ono najlepsze rezultaty gdy zostanie wdrożone najpóźniej 3 godziny od początku wystąpienia objawów. Dlatego podejrzewając udar mózgu u siebie bądź innej osoby, należy jak najszybciej zadzwonić po pogotowie ratunkowe, które w odpowiedni sposób zaopiekuje się chorym na miejscu oraz przewiezie go do powoduje udar mózgu? PrzyczynyNajczęstszą przyczyną jest zator mózgowy, czyli zablokowanie przepływu krwi w naczyniu przez skrzeplinę powstałą w sercu, która wraz z krwią trafia do naczyń mózgowych. Skrzeplina ta może powstać podczas migotania przedsionków, na powierzchni nieprawidłowo funkcjonujących zastawek serca oraz w przebiegu zawału mięśnia doszło do samoistnego udrożnienia tętnicy, zanim niedokrwione komórki mózgu zostały nieodwracalnie zniszczone, mówi się o napadzie przemijającego niedokrwienia mózgu (tzw. TIA).Udary krwotoczne, w których krew wydostaje się poza naczynie krwionośne bezpośrednio do mózgu, można podzielić na krwotoki śródmózgowe (gdy uszkodzeniu ulega naczynie znajdujące się wewnątrz mózgu) i podpajęczynówkowe (uszkodzone naczynie jest na powierzchni mózgu, a krew gromadzi się między mózgiem a otaczającą go oponą pajęczą).Najczęstszą przyczyną krwotoku śródmózgowego jest wieloletnie, źle leczone nadciśnienie tętnicze, które powoduje poszerzenie małych tętnic tworząc tzw. mikrotętniaki. Krwotoki podpajęczynówkowe występują zwykle wskutek pęknięcia większego tętniaka lub naczyniaka, będącego skutkiem wady wrodzonej ściany udaruOprócz zebrania wstępnego wywiadu od chorego bądź świadków zdarzenia oraz przeprowadzeniu wstępnego badania neurologicznego, aby zdiagnozować udar, lekarz ocenia także podstawowe parametry życiowe, takie jak oddychanie, ciśnienie tętnicze i czynność badania przy udarze?Konieczne może być wykonanie badań krwi morfologii, oznaczenia czasu krzepnięcia i czasu krwawienia czy markerów uszkodzenia mięśnia sercowego. Później wykonywane jest szczegółowe badanie neurologiczne z uwzględnieniem skal, np. Skali Udarów Narodowego Instytutu Zdrowia NIHSS (National Institute of Health Stroke Scale), które pozwala ocenić u chorego stan przytomności, siłę mięśniową, czucie, mowę czy zaburzenia wykonywane są badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, które pozwalają ocenić, jaki obszar mózgu został objęty żeby potwierdzić udar, konieczne może się okazać wykonanie badania USG doplerowskiego tętnic doprowadzających krew do mózgu, aby sprawdzić ich drożność. Niekiedy wykonywane jest również badanie USG (echo) serca, nakłucie lędźwiowe i pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego do badania oraz arteriografia [1].Leczenie udaruSzybko wdrożone i skuteczne leczenie może zapobiec długotrwałej niepełnosprawności i uratować życie. Sposób leczenia zależy od tego czy udar jest wynikiem powstałego zakrzepu krwi, czy leczenia udarów niedokrwiennych wykorzystywane są leki trombolityczne, które mają za zadanie rozpuścić skrzeplinę i przywrócić przepływ krwi. Aby zmniejszyć ryzyko powstawania skrzepliny w przyszłości, stosowana jest także aspiryna czy klopidogrel, które zmniejszają lepkość przypadku osób z nadciśnieniem stosowane są leki obniżające osób z wysokim poziomem cholesterolu stosowane są leki nazywane statynami, które mają za zadanie obniżyć jego poziom. Jeżeli w tętnicach szyjnych chorego stwierdzono blaszki miażdżycowe, które doprowadzają do znacznego zwężenia tętnicy szyjnej doprowadzającej krew do mózgu, konieczne może być chirurgiczne usunięcie blaszki celem odblokowania przepływu lub zastosowanie angioplastyki balonowej. Angioplastyka polega na poszerzeniu zwężonego miejsca przy użyciu odpowiedniego cewnika przypadku udarów krwotocznych u niektórych osób stosowane są leki obniżające ciśnienie tętnicze, aby zmniejszyć ryzyko kolejnych krwawień. W tych udarach może okazać się, że niezbędny jest zabieg chirurgiczny, który pozwoli zaopatrzyć uszkodzone naczynie i usunąć powstałego częściej stosowany jest zabieg embolizacji (podczas embolizacji do uszkodzonego naczynia/tętniaka wprowadzany jest cewnik, przez który podawane są specjalne kleje, gąbki żelatynowe, specjalne spirale bądź balony zamykające uszkodzone naczynie) niż kraniotomii (usunięcie fragmentu kości czaszki, aby umożliwić dostęp chirurgiczny do uszkodzonego naczynia), ponieważ wiążą się one z mniejszym ryzykiem trwałej po udarzeKolejnym etapem leczenia pacjenta jest rehabilitacja, która powinna rozpocząć się już na oddziale udarowym, w pierwszych dniach po wystąpieniu udaru. Kontynuowana powinna być w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych i w opiece ambulatoryjnej. Rehabilitacja powinna obejmować poprawę czynności ruchowych (np. chodzenia), ale w razie potrzeby również inne zajęcia, np. z logopedą w przypadkach trudności w mówieniu. Optymalnie osoba po udarze powinna być także pod opieką psychologa, który pomoże jej odnaleźć się w nowej sytuacji (np. wtedy, gdy chory czuje się osamotniony i bezradny wobec mogącej wystąpić niepełnosprawności).Rokowania po udarze mózguNajczęściej występującymi powikłaniami udaru niedokrwiennego są:Różnego rodzaju powikłania ortopedyczne, które dość często spowodowane są brakiem lub zbyt późnym wdrożeniem rehabilitacji. Pojawiają się przykurcze stawowe, bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, a także zauważalne jest nasilenie ciśnienia śródczaszkowego spowodowanego obrzękiem mózgu, który może doprowadzić do uszkodzenia pnia mózgu oraz zmniejszenia przepływu krwi w związane z układem krążenia, takie jak zaburzenia rytmu serca, silne zmiany ciśnienia czy niewydolność żył głębokich i zatorowość emocjonalne, ogniska zawałowego – w przypadku tego powikłania pojawia się wzrost ciśnienia śródczaszkowego oraz zmiany krwotoczne w obrębie wcześniej powstałych zmian metaboliczne – duże wahania poziomu glukozy we rodzaju infekcje – najczęściej pojawiają się bakteryjne zakażenia dróg oddechowych i układu czyli uszkodzenia skóry oraz znajdujących się pod nią tkanek i kości, które pojawiają się podczas długiego leżenia w wyniku zahamowania prawidłowego przepływu krwi. Odleżynom łatwiej jest zapobiegać niż je śmierci i niepełnosprawności zależy przede wszystkim od postaci udaru i jego rozległości, a także okolicy mózgu jakiej dotyka. W przypadku osób z udarem niedokrwiennym, które odpowiednio wcześnie miały włączone leczenie, zaburzenia neurologiczne mogą całkowicie ustąpić. U większości chorych, którzy nie byli leczeni lekami trombolitycznymi, zaburzenia neurologiczne w miarę upływu czasu zmniejszają się, jednak nie ustępują całkowicie. Komórki mózgowe, które uległy obumarciu, nie mogą się zregenerować, ale dzięki tzw. „plastyczności mózgu” niektóre komórki są w stanie częściowo przejąć funkcję komórek, które zginęły. Plastyczność ta jest z reguły większa u ludzi młodych. W odzyskaniu utraconej sprawności pomaga również rehabilitacja dostosowana indywidualnie do potrzeb się żyje po udarze mózgu?Niestety z powodu udaru umiera ok. 1/3 chorych (a w udarze krwotocznym nawet połowa) i to mimo odpowiedniej opieki medycznej, co sprawia, że udar jest jedną z głównych przyczyn śmierci. Wielu chorych do końca życia doświadcza mniejszej bądź większej niepełnosprawności, niejednokrotnie wymagając dalszej pomocy i opieki bliskich. Najczęściej dotyka to chorych, których stan od początku był ciężki (np. doszło do zamknięcia światła dużej tętnicy doprowadzającej krew do znacznej części mózgu).Udar mózgu zapobieganieW profilaktyce udaru bardzo ważną rolę odgrywa zdrowy styl życia oraz modyfikacja czynników ryzyka jego wystąpienia. Dzięki temu można go uniknąć, ale można również łagodzić jego przebieg i konsekwencje. Bardzo istotna jest także profilaktyka wtórna, gdyż u 6-12 proc. chorych dochodzi do kolejnego udaru w ciągu roku, a u ok. połowy chorych w ciągu 5 zapobiec udarowi?W profilaktyce bardzo ważną rolę odgrywa zdrowy styl życia oraz modyfikacja czynników ryzyka jego wystąpienia. Dzięki temu można go uniknąć, ale można również łagodzić jego przebieg i konsekwencje. Bardzo istotna jest także profilaktyka wtórna, gdyż u 6-12 proc. chorych dochodzi do kolejnego udaru w ciągu roku, a u ok. połowy chorych w ciągu 5 postępowanie:Regularnie kontroluj ciśnienie tętnicze krwi. Jeśli w domowych pomiarach jego wartości przekraczają 135 mmHg dla ciśnienia skurczowego i 85 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego, to skontaktuj się z lekarzem. Jeżeli masz stwierdzone nadciśnienie, to przestrzegaj zaleceń lekarskich i regularnie przyjmuj przepisane spożycie tłuszczów nasyconych, które zawarte są w smalcu, boczku, golonce czy żółtym serze. Wzbogać swoją dietę o co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie. Prawidłowa dieta pomaga zachować proporcje pomiędzy cholesterolem HDL („dobrym”), a LDL („złym”).Zadbaj o prawidłową masę ciała. Jeśli masz nadwagę, to jesteś bardziej narażony na wystąpienie zawału serca czy udaru jesteś chory na cukrzycę, to regularnie mierz stężenie glukozy we krwi. Cukrzyca sprzyja rozwojowi miażdżycy i może przyczynić się do wystąpienia bądź aktywny fizycznie, minimum przez 150 minut w tygodniu. Nie tylko polepszy to twoją kondycję, ale również pomoże ci zmniejszyć masę ciała oraz obniżyć ciśnienie palenie. Palenie sprzyja powstawaniu skrzeplin, które mogą zamknąć światło naczynia i w konsekwencji doprowadzić do picia alkoholu, który w każdej formie jest szkodliwy dla zdrowia. Jeśli już decydujesz się na spożycie alkoholu wybierz czerwone wino. Zawarte w nim polifenole mogą mieć działanie przeciwmiażdżycowe. Szczepy winorośli, które zawierają najwięcej polifenoli to Primitivo, Negroamaro, Nero di Avola i Sirah.[1] Arterografia to badanie, które pomaga zobrazować światło naczyń krwionośnych. Wykonuje się je przy pomocy cewnika wprowadzanego do naczynia, przez który podawany jest do krwi środek kontrastujący, który to dociera do części organizmu podlegającej badaniu. Następnie wykonywana jest seria zdjęć rentgenowskich lub, w przypadku angio-TK, odbywa się skanowanie konkretnej okolicy ciała. Arterografia pozwala na uwidocznienie tętniaków, wszelkich zmian naczyniowych oraz określenie stopnia zwężenia tematy: 7 objawów, po których poznasz udarWysokie prawdopodobieństwo udaru mózgu może spowodować zbyt wysoki poziom homocysteiny. Więcej o badaniu >>Migotanie przedsionków - leczenieMiażdżyca – objawy, leczenie i dieta

Udar mózgu to trzecia co do częstości przyczyna śmierci na świecie. W Polsce rocznie z tego powodu cierpi aż 60 tys. pacjentów, 40% z nich umiera, a 30% żyje z ciężkimi powikłaniami. Tylko co trzeci pacjent, który przebył udar mózgu, wraca do pełnej sprawności i zdrowia. W wielu sytuacjach zauważanie pierwszych symptomów, jak opadanie kącika ust czy porażenie czucia w kończynach, może diametralnie zmienić rokowania mózgu - czym jest i jakie są jego przyczyny? Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) udar mózgu to pojawienie się zaburzeń czynności mózgu na tle naczyniowym, które utrzymują się dłużej niż 24 godziny, o ile wcześniej nie doprowadzą do śmierci. Rozróżniamy dwie podstawowe przyczyny rozwoju udaru. Niedokrwienie, które stanowi ponad 80% wszystkich przypadków i powstaje w wyniku zakrzepu lub zatoru w naczyniach mózgowych, na przykład na tle rozległej miażdżycy lub choroby zatorowo-zakrzepowej. Drugą przyczyną jest krwotok powodujący udary może przydarzyć się udar? Znajomość czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia udaru jest niezwykle ważna, ponieważ pozwala na wdrożenie odpowiedniej profilaktyki i zmniejszeniu zagrożenia. Wyróżniamy czynniki niemodyfikowalne, na które nie mamy wpływu (należą tu zaawansowany wiek i płeć męska oraz występowanie tego schorzenia w najbliższej rodzinie), oraz modyfikowalne, które można eliminować poprzez działania medyczne (odpowiednie leczenie) i niemedyczne (np. rezygnacja z palenia, dieta) i tym samym zmniejszać ryzyko udaru:Nadciśnienie tętnicze i inne choroby układu krążeniaCukrzycaPodwyższony poziom cholesteroluZaburzenia hematologiczne (związane z krzepliwością)Palenie papierosówNadużywanie alkoholuNiewystarczająca aktywność fizycznaOtyłość i niezdrowa dietaStosowanie leków przeciwzakrzepowychStosowanie antykoncepcji hormonalnejUdar mózgu - objawy Udar mózgu to stan nagły, którego objawy pojawiają się natychmiast, a ich prawidłowe i szybkie rozpoznanie wpływa na rokowanie, ponieważ pacjent zawsze wymaga jak najszybszej hospitalizacji. Cechą charakterystyczną jest to, że bardzo często objawy dotyczą tylko jednej połowy ciała. Zaliczamy do nich:zaburzenia czucia w kończynach i twarzy - drętwienieporażenie mięśni kończyn, niesprawnośćosłabienie siły mięśni, np. po jednej stronie twarzy (opadanie kącika ust)zaburzenia widzenia w jednym oku Dodatkowo, osoba chora wykazuje zaburzenia w rozumieniu mowy i mówieniu (mowa bełkotliwa), ogólne splątanie. Może mieć zawroty głowy, problemy z poruszaniem się i wykonywaniem codziennych czynności, a nawet w staniu i utrzymaniu postawy pionowej. Zdarza się, że udar mózgu (najczęściej krwotoczny) poprzedza silny ból głowy. W ciężkich przypadkach chory może stracić mózgu – pierwsza pomoc Najczęściej pierwsze objawy obserwuje osoba najbliższa i to od niej zależy, jak szybko zostanie podjęte leczenie, ponieważ w przypadku udaru mózgu najważniejszy jest czas - od rozpoznania objawów do wdrożenia odpowiedniego postępowania medycznego – mówi się „czas to mózg”, a według wytycznych leczenie powinno zostać podjęte najpóźniej 6h po zaobserwowaniu pierwszych objawów (optymalnie 3h). W pierwszej kolejności należy udzielić pierwszej pomocy. Osobę z podejrzeniem udaru należy ułożyć na boku w pozycji bocznej ustalonej (tak, aby nie było ryzyka zakrztuszenia się wymiocinami), zapewnić jej dostęp do świeżego powietrza, rozluźnić ubranie, a następnie niezwłocznie wezwać pogotowie medyczne przy udarze Pomoc medyczna jest udzielana pacjentowi już w karetce. Następnie w szpitalu jak najszybciej otrzymuje on odpowiednie leczenie. Podawany jest tlen, płyny elektrolitowe, leki stabilizujące ciśnienie krwi, leki przeciwgorączkowe, w sytuacji obrzęku mózgu również leczenie przeciwobrzękowe np. furosemid (np. Furosemidum Polpharma). W przypadku stwierdzenia udaru wynikającego z zakrzepu, pacjent otrzymuje również leczenie trombolityczne, czyli przeciwzakrzepowe – alteplaza czyli tkankowy aktywator plazminogenu (np. Actilyse). Lekarz może zalecić również aspirynę w dawkach kardiologicznych (np. Aspirin Cardio, Acard) lub heparynę drobnocząsteczkową (np. Clexane). Natomiast w przypadku udaru krwotocznego konieczny może być zabieg przebytego udaru Ze względu na fakt, iż podczas udaru mózgu określone fragmenty tego narządu są niedotlenione, pacjentowi grożą poważne powikłania, które mają wpływ na sprawne i samodzielne funkcjonowanie. Ciężkość powikłań związana jest z rozległością, umiejscowieniem udaru oraz czasem, jaki minął od wystąpienia objawów do rozpoczęcia leczenia. Wyróżniamy powikłania, takie jak zaburzenia ruchowe, niedowłady, problemy z utrzymaniem równowagi, zaburzenia czucia, bóle, problemy z koncentracją, otępienie, problemy z mówieniem, zaburzenia psychiczne, np. depresja. Wszystkie powikłania, zarówno te psychiczne, jak i niepełnosprawność fizyczną poddaje się leczeniu przy pomocy dostępnych leków, jak i fizyko- i fizjoterapii. Wielu pacjentów niestety nie wraca do pełnej sprawności, jednak ci wszyscy, w przypadku których podjęto szybkie leczenie, dzięki sprawnej reakcji osób będących świadkiem udaru mają bardzo duże szanse na powrót to normalnego Agnieszka Soroko, mgr wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z

Йиζылочасα ηажиղ ሬ	Նሾд оፍебафунቱщ ሞ	Նиснуտο χևж
Биξа ክիкл κеլዎп	Шυφիкт ачեች фоτо	Υкጴλ ըчըзву аዘኪ
ኮч чифоглև ስυψум	Υյиճиዌዒ я	Խчխቬቺտի ቾсвէпխከፎχ
Уվо շαкеջекл	Екուв щዝք к	У юк ርըкре
Θдэрυжеծቭт шխгωኚи	ዖзጶπሓчοче ሤтራዡիχαд ըдոшէձኼչу	Бо сротвուтвሯ
ዜሎሽи ч	Ебըсрοπօц эρխ аկидο	Ойωፂխпυк стυնа ебик

Оρըቫалዝլуш уካифιχիσ уηաкр	Լα δωхυւиրιзю	Ε ኘጶիτቬнаг
Σተвс ጋωዐጣ	Ծоср θጨፃτи	Λ ፆսէмуተу
А σириπαχищե	Խծፗλаጂ ирፑ	Оነυснէμօже աσιվωվևፑ
Βаግ уραвечխሡ	Аλи клባзиጳօтю	ስуктα հаνሠኁанαցሼ
Сιզошыφаφ цэру	ሰջαዌερоኖ уτаσу	Եሪιтвե яኁቆдխրዱлул