Agarjowie od pokoleń zajmują się produkcją soli Mają do czynienia z solanką z podglebia, która jest bardzo kwaśna. Wiąże się ona z wieloma problemami skórnymi Wszystko po to, by zarobić zaledwie 4 dol. za tonę Ta sama sól będzie sprzedawana za 260 dol. za tonę jako sól kuchenna, mydło lub detergent Poniżej znajduje się transkrypcja zamieszczonego materiału wideo Więcej takich informacji znajdziesz na stronie głównej Narrator: Indie są jednym z największych producentów soli na świecie, a jedna trzecia pochodzi z tej pustyni. Sucha, spękana ziemia zwana Małym Ranem była kiedyś dnem morskim. Dziś na tej pustyni żyje ponad 6 tys. rodzin, które ręcznie zbierają sól. Rodziny te należą do ludu zwanego Agarjowie i od pokoleń zajmują się produkcją soli w tym surowym środowisku. Patadiya Lalabhai Ghughabhai, farmer: Pracują tu tylko ci, którzy są w stanie wytrzymać wysokie temperatury. Żar leje się z nieba, a pustynia promieniuje skwarem z dołu. Narrator: Temperatura powietrza może dochodzić do 48 st. C. Ziemia, na której pracują, jest tak słona, że… Czytaj także w BUSINESS INSIDER Pratapbhai Bachubhai Dhavania, farmer: Zapadamy na choroby skóry, dostajemy czyraków na nogach, nie możemy chodzić. Narrator: Wszystko po to, by zarobić zaledwie 4 dol. za tonę. Ta sama sól będzie sprzedawana za 260 dol. za tonę jako sól kuchenna, mydło lub detergent. Ajay Devjibhai Dhamecha, fotograf i aktywista: Agarjowie, którzy wykonują całą ciężką pracę, nie zarabiają tyle, co przedsiębiorcy, którzy potem sprzedają sól. Pratapbhai: To niesprawiedliwe, ale komu mam się żalić? Narrator: Agarjowie od dawna borykają się z problemem złego traktowania. Bhavna Harchandani, Indyjski Instytut Technologii Gandhinagar: Wciąż są stygmatyzowani. Dlatego nadal muszą wykonywać tę pracę. Narrator: W ostatnich latach rząd stara się zmienić tę sytuację, ale wielu z Agarjów nadal żyje w ubóstwie. Pojechaliśmy do Indii, aby dowiedzieć się, jak Agarjowie zostali dosłownie uwięzieni przez wielki biznes związany z solą. Zobacz także: Nawet 3,4 mln zł za jedno drzewko. Oto co wpływa na ceny prawdziwych bonsai Tysiące lat temu ten obszar był częścią Morza Arabskiego. Ajay: Płyty tektoniczne Saurashtra i Kaććh naszły na siebie. Ich środkowa część stała się jednością, która potem zmieniła się w pustynię. Narrator: Pustynia wciąż była nasiąknięta wodą jako część delty rzeki Indus, ale trzęsienie ziemi w 1819 r. zmieniło kierunek biegu rzeki. Bhavna: Dlatego cały ten obszar wysechł. Narrator: Woda, która nadal znajduje się pod mułem, jest 10 razy bardziej słona niż woda morska, co czyni ją idealnym miejscem do zbiorów soli. Bhavna: Miejsce to uważano za towar, który ma taką samą wartość jak złoto. Narrator: Agarjowie pracują tu od tamtego momentu. Deszcze monsunowe wypełniają ten obszar wodą już od czerwca. Zanim wody ustąpią, mogą minąć kolejne cztery miesiące. Bhavna: Wtedy do akcji wkraczają farmerzy. Narrator: Bhavna Harchandani jest badaczką, która mieszkała z farmerami przez siedem miesięcy. Agarjowie przyjeżdżają na miejsce co roku w październiku. Farmer: W trakcie pierwszego miesiąca pustynia jest mokra. Musimy przejść całą drogę pieszo. Narrator: Patadiya Ghughabhai i jego żona niosą wszystko, co będzie im potrzebne do życia na pustyni przez najbliższe sześć miesięcy: zapasy do budowy szałasów, ubrania, narzędzia rolnicze, a także całą żywność i wodę. Patadiya: Mieszkamy w Rann, ponieważ ciągłe przyjazdy i wyjazdy mogłyby być dość kosztowne. Narrator: Najpierw muszą znaleźć klucz do całej operacji - źródło solanki pod ziemią. Aby się do niego dostać, kopią prawie 10 m w dół mułu. Kopanie studni może trwać nawet tydzień. Następnie rodziny zakładają dotowane przez rząd panele słoneczne. Będą one zasilać pompy, które wyprowadzą solankę na powierzchnię. Następnie Agarjowie tworzą solniska. Pratapbhai: Przyjeżdżamy do Rann, budujemy solniska i robimy ściany z błota. Potem używamy wału. Narrator: Wał pomaga im spłaszczyć ziemię. Pratapbhai: Sól wsiąka w ziemię, a następnie używamy wałka, który wzmacnia podłoże. Dzięki temu sól jest lepsza. Narrator: Ręcznie wyrabiają od 10 do 20 solnisk. To ciężka praca. Bhavna: Praca na pustyni to nie żarty. Narrator: Wszyscy w rodzinie angażują się w pomoc. Pratapbhai: Troje z nas pracuje w tym samym czasie. Narrator: Następnie farmerzy wypuszczają ze studni solankę. Przepływa ona między solniskami. W ostatnim solnisku woda osiąga zasolenie 24 proc. potrzebne do utworzenia dużych kryształów soli. Rolnicy są tak doświadczeni, że wiedzą, kiedy woda ma idealne zasolenie. Po prostu próbują jej smaku. Zobacz także: Samoloty na żyletki i... breloczki. Co się dzieje, gdy podniebne maszyny przestają latać? Ajay: Z tej kwadratowej powierzchni uzbierane zostanie co najmniej 300-400 ton soli. Narrator: W ciągu następnych kilku miesięcy, gdy woda wyparowuje, tworzą się kryształy soli. Pratapbhai: Używamy metalowych grabi i zamiatamy solniska. Narrator: Te grabie kosztują 22 dol. i są zbyt drogie dla wielu farmerów. Patadiya: Kupno nowych każdego roku wyszłoby zbyt drogo. Naprawiamy je sami i używamy przed dwa lub trzy lata. Narrator: Przez pierwsze trzy miesiące codziennie trzeba grabić kryształy soli. Patadiya: Dzięki temu mniejsze kryształy przesuwają się w górę, mogą złączyć się i powiększyć. Narrator: Codziennie zaczynają grabienie wcześnie rano, aby uniknąć najgorętszej części dnia. Patadiya: Kiedy sól się formuje, może ją grabić jedna osoba. Potem grabie muszą ciągnąć co najmniej dwie osoby. Narrator: Praca ta może być naprawdę niebezpieczna. Średnia długość życia farmera wynosi około 60 lat, ponieważ nie tylko musi on zmagać się z ekstremalnymi temperaturami... Bhavna: Mają do czynienia z solanką z podglebia, która jest bardzo kwaśna. Wiąże się ona z wieloma problemami skórnymi. Patadiya: Zapadamy na choroby skóry. Zakażona skóra nie goi się przez miesiąc. Choroba zaczyna się od stóp lub od rąk. Narrator: Wielu Agarjów oślepło w wyniku słońca odbijającego się od białego krajobrazu. Najbliższa wioska jest zbyt daleko i dostęp do opieki medycznej jest często zbyt kosztowny. Patadiya: Mój dziadek pracował w dzień taki jak ten i dostał małej infekcji na stopie. Przez sól rana nie chciała się goić. Zabraliśmy go do szpitala, ale to nic nie dało. Po roku czy dwóch infekcja rozniosła się na całą nogę, która musiała zostać amputowana. Dziadek zmarł trzy dni po operacji. Narrator: Mimo tych warunków Agarjowie żyją i pracują tutaj aż do wiosny, kiedy sól jest wreszcie gotowa do zbioru. Zbiory odbywają się trzykrotnie. Pierwsze dają sól najlepszej jakości. Agarjowie wyjeżdżają w kwietniu, zwykle z ponad 1000 ton soli. Sprzedają ją handlarzowi takiemu jak Rafiq Rahimbhai. Rafiq Rahimbhai, handlarz solą: Kupuję sól z Rann, nie zbieram jej sam. Kupuję od Agarjów. Narrator: Jego pracownicy odbierają zbiory ciężarówkami. Gdy sól przyjeżdża z Rann… Rafiq: Wsypujemy ją do zbiornika, a następnie rozdrabniamy i myjemy. Po umyciu sól trafia do wirówki, która oddziela wodę od soli. Narrator: Rafiq zatrudnia w swojej fabryce w Tikar 200 pracowników, którzy zajmują się przetwarzaniem i pakowaniem soli. Mówi, że podczas procesu mycia i odsączania traci około 20 proc. soli. Rafiq: Następnie wsypujemy do soli jodynę i jeszcze raz ją rozgniatamy. Narrator: Jest ona pakowana i sprzedawana jako rozdrobniona jadalna sól oraz jako sól krystaliczna, z której robi się mydło, detergenty i sodę oczyszczoną. W procesie sól jest rafinowana, co sprawia, że staje się ona bardziej wartościowa, dzięki czemu Rafiq może sprzedawać swój produkt za cenę nawet 60 razy wyższą niż ta, którą zarabiają farmerzy. Bhavna mówi, że w czasie, kiedy mieszkała w Rann, widziała, jak handlarze współpracowali ze sobą, aby płacić jak najmniej. Bhavna: Farmer idzie do handlarza i mówi, że cena jest za niska, więc handlarz odpowiada: "Dobrze, nie sprzedawaj mi. Sprzedaj komuś innemu". Potem handlarz rozmawia z innymi handlarzami i mówi: "Jeżeli ten człowiek do ciebie przyjdzie, to nie kupuj od niego". Narrator: Rafiq zaprzecza, jakoby miał brać udział w takich praktykach i twierdzi, że farmerzy mogą negocjować swoje ceny. Rafiq: Agarjowie mogą sprzedawać swój produkt, komu zechcą. Nie są związani umową ze mną ani innymi handlarzami. Narrator: Rafiq twierdzi, że płaci farmerom powyżej średniej - od 5 do 8 dol. za tonę. Insider nie był w stanie tego potwierdzić. Większość farmerów, z którymi rozmawialiśmy, twierdzi, że w tym sezonie cena rynkowa soli wynosi od 2 do 4 dol. za tonę. Pratapbhai: Kiedy sprzedajemy sól, ceny ustalają handlowcy. I to jest ostateczna cena, jaką otrzymujemy za naszą sól. Narrator: Oznacza to, że w dobrym roku rodzina zarobi nieco ponad 4 tys. dol. za sześć miesięcy wyczerpującej pracy. Nie wystarcza to jednak na pokrycie wszystkich wydatków związanych z przygotowaniami do następnych zbiorów. Dlatego na początku każdego sezonu wielu Agarjów musi zwrócić się do handlowców takich jak Rafiq i poprosić o pożyczkę, która pomoże im przetrwać ten okres. Bhavna: Branie zaliczek sprawiło, że Agarjowie wpadli w pułapkę pożyczek i długów. Nie są w stanie się z niej wydostać. Narrator: Oznacza to, że w dobrym roku rodzina zarobi około 2 tys. dol. za miesiące wyczerpującej pracy. To znacznie poniżej granicy ubóstwa. Tak naprawdę Agarjowie nigdy nie mieli kontroli nad solą, którą zbierają. Na mocy ustawy o plemionach przestępczych z 1871 r. Brytyjczycy uznali wszystkich członków ludu Agarjów za przestępców od urodzenia. Wielu historyków twierdzi jednak, że był to tak naprawdę sposób na kontrolowanie plemion, które były biedne, należały do niskich kast lub nie popierały rządów kolonialnych. Policja miała prawo do monitorowania działań Agarjów i aresztowania ich bez podania przyczyny. Brytyjczycy byli również właścicielami tych terenów. Mimo że farmerzy mogli tu pracować, Brytyjczycy wywozili sól do Anglii, przetwarzali ją i sprzedawali z powrotem Hindusom, którzy musieli zapłacić dodatkowo wysoki podatek. Bhavna: Farmerzy zajmujący się uprawą soli nie mogli wywozić jej z regionu. Kobiety ukrywały więc kryształki soli pod halką, a potem ją wyjmowały, ponieważ sól była droga. Narrator: Wielu Hindusów nie mogło sobie pozwolić na zakup opodatkowanej sól, mimo że była ona podstawą ich diety. Bhavna: Jeśli odcinasz dostawy soli, to tak, jakbyś wszczynał wojnę. Narrator: Sytuacja stała się tak zła, że w 1930 r. Mahatma Gandhi zorganizował jeden ze swoich najbardziej udanych aktów nieposłuszeństwa obywatelskiego - 390-kilometrowy marsz solny. Reporter: Kiedy przechodził z miasta do miasta, wydawało się, jakby całe Indie maszerowały za nim. Narrator: 60 tys. protestujących zostało uwięzionych, w tym sam Gandhi. Spór o sól toczył się aż do uzyskania przez Indie niepodległości w 1947 r. Po zakończeniu rządów brytyjskich Agarjowie zostali zdenotyfikowani, co oznaczało, że nie byli już klasyfikowani jako plemię przestępcze. Bhavna: Wciąż są jednak stygmatyzowani. Narrator: Nie mają wielu innych możliwości, więc wpadli w pułapkę wydobywania soli. Bhavna: Dlatego nadal wykonują tę pracę. Patadiya: Nie mamy wyjścia, więc wciąż pracujemy na pustyni. Narrator: I nadal pracują na ziemi, której nie są właścicielami. Po odejściu Brytyjczyków Mały Rann został przejęty przez rząd, który wydzierżawił go Agarjom. Bhavna: Rząd jednak przestał przedłużać im dzierżawę. Narrator: W 1972 r. większa część tego obszaru stała się chronionym rezerwatem dzikiej przyrody. Bhavna: Sól wydobywają więc nielegalnie. Narrator: Rząd zawarł ze społecznością niewypowiedzianą umowę, pozwalając na prowadzenie działalności rolniczej w pobliżu obszarów chronionych. Rząd zapewnia nawet sprzęt, taki jak dotowane panele słoneczne i buty, które pomagają chronić przed infekcjami stóp. Pratapbhai: Odkąd mamy pompy solarne, zarabiamy więcej. Narrator: Farmerzy i obrońcy ich sprawy mają nadzieję na większe zaangażowanie rządu, począwszy od ustalenia minimalnej ceny soli. Patadiya: Tak zrobili z bawełną i kminkiem. Narrator: Ekolog Ajay obawia się, że może to przynieść odwrotny skutek. Ajay: Ekspansja farm solnych szkodzi ekologii i dlatego obniża się poziom wód gruntowych. Jeśli tak dalej pójdzie i nadal będą w ten sposób pozyskiwać sól, a farmy solne będą się rozrastać, to możliwe, że za 20 lat wody gruntowe się wyczerpią i nie będzie można tej soli tu wydobywać. Narrator: Przez wydobycie solanki jest coraz mniej, więc Agarjowie przenoszą się coraz głębiej na pustynię, z dala od miast i wiosek. Bhavna: Moglibyśmy zapewnić im chociaż minimalną infrastrukturę wodną, aby mieli jakieś udogodnienia. Narrator: Dopóki tego rodzaju pomoc nie nadejdzie, Agarjowie będą tu wracać w kolejnych sezonach. Tłum.: Piotr Nalazek